Hệ sinh sản của nam giới (hay cơ quan sinh dục sinh dục nam) có chức năng tạo ra tế bào sinh sản hay còn gọi là tế bào sinh dục (tinh trùng, trứng) và hormone sinh sản. Hai chức phận này có quan hệ mật thiết với nhau để thực hiện chức năng sinh sản và duy trì nòi giống. Khác với hệ thống cơ quan khác, hệ thống sinh sản mang tính chất giới tính rõ rệt (nam khác nữ), có sự khác nhau về cấu tạo ở các lứa tuổi và chu kỳ hoạt động của đời sống sinh sản. Show
Xem thêm:
Cấu tạo cơ quan sinh dục nam giới Là cơ quan đảm nhận chức năng tạo ra tinh trùng và tiết vào máu hormone sinh dục nam, Testosterone, giúp cơ thể phát triển giới tính nam. Mỗi tinh hoàn của người trưởng thành có hình trứng với thể tích 12 – 30ml, kích thước khoảng 4cm × 2,5cm. Tinh hoàn được bao bọc bởi một lớp vỏ xơ dày, trắng và không đàn hồi gọi là lớp áo trắng. Sát phía sau nó là mào tinh, cực dưới mào tinh nối tiếp vào ống dẫn tinh. Tinh hoàn được chia thành 300 – 400 tiểu thùy ngăn cách nhau bởi các vách xuất phát từ mặt trong của lớp áo trắng, chứa hàng ngàn ống sinh tinh. Tinh trùng do các ống này sinh ra được đổ vào các ống sinh tinh thẳng, rồi vào lưới tinh hoàn ở phần sau trên mỗi tinh hoàn. Từ lưới tinh hoàn có 12 – 15 ống xuất dẫn tinh trùng vào các ống mào tinh. Ống dẫn tinh đi từ đuôi mào tinh hoàn đến mặt sau bàng quang kết hợp với ống tiết của túi tinh để tạo thành ống phóng tinh. Nó dài khoảng 30 cm, đường kính 2–3 mm nhưng lòng ống chỉ rộng khoảng 0,5 mm. Nó dùng để dẫn nước tiểu và tinh trùng đến dương vật. Túi tinh là một túi dự trữ tinh trùng, là nơi tiết một ít chất dịch trước khi phóng tinh. Nó dài khoảng 5 cm, nằm ở mặt sau bàng quang. Đầu dưới của túi tinh mở vào một ống bài xuất ngắn gọi là ống tiết. Ống này kết hợp với ống dẫn tinh cùng bên tạo thành ống phóng tinh. Mỗi ống phóng tinh dài khoảng 2 cm do ống tinh và ống tiết của túi tinh kết hợp lại tạo thành. Hai ống chạy chếch qua tuyến tiền liệt và đổ vào niệu đạo tiền liệt. Ống mào tinh, ống dẫn tinh, ống phóng tinh và niệu đạo nam hợp thành đường dẫn tinh. Là một ống đi từ bìu qua bẹn vào trong bụng, chứa ống dẫn tinh, các mạch máu và thần kinh của tinh hoàn. Tuyến tiền liệt là một khối hình nón mà đáy ở trên, đỉnh ở dưới, rộng 4 cm, cao 3 cm và dày 2,5 cm, nặng trung bình 15-20 g (ở người lớn độ tuổi 30-40). Sau tuổi 45, tuyến thường to ra. Tuyến tiền liệt nằm ở dưới bàng quang và bao quanh niệu đạo tiền liệt. Dịch tiết của tuyến tiền liệt đóng góp khoảng 60% thể tích tinh dịch và góp phần vào sự vận động và sức sống của tinh trùng. Dịch tiết của tuyến tiền liệt được đổ vào niệu đạo tiền liệt. Dịch tiết của tuyến có chất kiềm, tác dụng trung hòa dịch acid của nước tiểu trong niệu đạo, qua đó bảo vệ cho tinh trùng. Tuyến cũng tiết ra niêm dịch để bôi trơn đầu dương vật và niêm mạc niệu đạo. Dương vật gồm rễ, thân và quy đầu dương vật. Rễ dương vật nằm ở đáy chậu và dính vào xương mu bởi dây chằng treo dương vật. Thân dương vật hình trụ, mặt trên hơi dẹt gọi là mu dương vật mặt dưới gọi là mặt niệu đạo. Quy đầu dương vật được bao bọc trong một nếp nửa da nửa niêm mạc có thể di động được gọi là bao quy đầu. Ở đỉnh quy đầu có lỗ niệu đạo ngoài (hay còn gọi là lỗ sáo). Dương vật là cơ quan niệu – sinh dục ngoài vừa để dẫn nước tiểu vừa để phóng tinh dịch. Bất cứ một bất thường nào xảy ra cho một trong những cơ quan trên đều ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, giảm tỷ lệ sinh tinh cũng như bế tắc con đường phóng tinh, đồng thời đời sống tình dục ở nam giới cũng gặp nhiều trục trặc. Chỉ có khoảng ¼ trường hợp bệnh Nam khoa liên quan đến rối loạn tình dục, còn lại là rối loạn sinh sản và bất thường bộ sinh dục nam.
Sưng bìu tinh hoàn là tình trạng túi bìu đựng tinh hoàn bị phình to bất thường, nguyên nhân có thể là bệnh lý hoặc chấn thương. Cần cẩn thận với sưng bìu tinh hoàn do nhiễm trùng bởi việc điều trị khó khăn, dễ tái phát và biến chứng. 1. Những nguyên nhân dẫn đến sưng bìu tinh hoànTình trạng sưng bìu tinh hoàn khá nhạy cảm, nguyên nhân có thể xác định được như: 1.1. Viêm mào tinh hoànViêm mào tinh hoàn có thể xảy ra do nhiễm khuẩn từ bàng quang, niệu đạo hoặc lây truyền qua đường tình dục, gây viêm nhiễm ở ống cuộn tinh hoàn. Bệnh nhân viêm mào tinh hoàn có triệu chứng đau liên tục, đi kèm với triệu chứng: đỏ vùng da bìu, sờ thấy mào tinh hoàn sưng to, đi tiểu ra máu, sốt, đau khi xuất tinh hoặc quan hệ tình dục,… Cần sớm điều trị viêm mào tinh hoàn, nếu không có thể gây nhiễm khuẩn nặng, tinh hoàn xơ cứng làm giảm khả năng sinh sản. Do nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn nên điều trị viêm mào tinh hoàn chủ yếu vẫn sử dụng kháng sinh, song dùng kháng sinh nào với liều lượng bao nhiêu cần có chỉ định của bác sĩ. 1.2. Xoắn tinh hoànKhi tinh hoàn tự xoay quanh trục khiến các tĩnh mạch thừng tinh tắc nghẽn đột ngột, máu sẽ khó khăn hoặc không thể lưu thông đến tinh hoàn. Biểu hiện bệnh là sưng to vùng bìu tinh hoàn, ngoài ra còn gây những cơn đau đột ngột và dữ dội, đau bụng, buồn nôn và nôn,… Xoắn tinh hoàn phải được xử lý cấp cứu sớm Xoắn tinh hoàn cần được xử lý cấp cứu sớm, nếu không các mô và tinh hoàn có thể bị hoại tử, ảnh hưởng đến chức năng sinh sản của nam giới. 1.3. Giãn tĩnh mạch thừng tinhHiện tượng giãn tĩnh mạch thừng tinh bất thường có thể gây hình thành đám rối tĩnh mạch tinh. Người bệnh có thể sờ thấy các búi lùng nhùng như búi giun ở bìu, thường không đau nhiều, chủ yếu chỉ có cảm giác đau tức khi vận động. Bệnh giãn tĩnh mạch thừng tinh không thể điều trị bằng nội khoa, bệnh nhân cần phải mổ xử lý. 1.4. Thoát vị bẹnĐây là bệnh lý xảy ra khi một bộ phận của bẹn bị lệch khỏi vị trí đúng, thường đẩy ra gây tức nặng vùng bẹn bìu. Ngoài ra, khối sà xuống bìu khiến một bên sưng to, kéo theo cảm giác đau tức khó chịu. Bệnh nhân bị thoát vị bẹn cũng cần phải phẫu thuật để đóng lỗ thoát vị. Một số nguyên nhân ít gặp khác gây sưng bìu tinh hoàn gồm: chấn thương, tổn thương dây thần kinh sinh dục, ung thư tinh hoàn, nang mào tinh hoàn, viêm tuyến tiền liệt,… 2. Triệu chứng nhận biết sưng bìu tinh hoànBìu là lớp da bao bọc bảo vệ tinh hoàn - nơi sản xuất, lưu trữ, vận chuyển tinh trùng và các hormone sinh dục nam. Sưng bìu tinh hoàn có thể gây đau đớn hoặc không còn phụ thuộc vào nguyên nhân. Thông thường nếu nguyên nhân gây sưng bìu là hiện tượng tích tụ dịch lỏng, viêm do nhiễm trùng thì cơn đau khá nghiêm trọng. Sưng bìu tinh hoàn có thể đi kèm với triệu chứng đau nhức Ngoài triệu chứng đau, bệnh nhân có thể gặp những triệu chứng khác tùy theo nguyên nhân gây bệnh như: cảm giác căng tức, hiếm muộn, giãn tĩnh mạch thừng tinh, suy giảm sinh lý,… Cần phân biệt sưng bìu tinh hoàn thông thường với tình trạng sưng do dấu hiệu của bệnh lý khác như: Tràn dịch tinh hoàn Đây là hiện tượng xuất hiện chất thanh dịch giữa hai lá của màng tinh hoàn, làm tăng kích thước chung cho bìu. Bệnh nhân sẽ thấy bìu tinh hoàn sẽ dần sưng lên nhưng không gây đau đớn, đặc biệt lớp da bìu không đổi màu, vẫn có độ đàn hồi bình thường, không viêm nhiễm,… Tùy theo lượng dịch tinh hoàn tích tụ nhiều hay ít mà bìu có thể sưng to hoặc nhỏ. Ngoài ra bệnh nhân thường không có triệu chứng khác. Phù tinh hoàn Đây là hiện tượng liên quan đến sự tích nước bất thường trong toàn bộ mô của bìu. Nguyên nhân có thể do rối loạn tích trữ muối và nước trong bệnh lý tim thận, gan mạn tính hoặc tắc nghẽn dòng chảy của dòng bạch huyết. Phù tinh hoàn thường không gây đau, do tích tụ nước nên có thể phân biệt khá rõ khi thử độ đàn hồi của da bìu. Phù tinh hoàn thường là biến chứng của bệnh lý mạn tính Viêm tinh hoàn Viêm tinh hoàn phổ biến nhất là do virus gây bệnh quai bị, thường gặp ở trẻ nhỏ. Viêm tinh hoàn là bệnh lý nguy hiểm, không chỉ gây sưng đau tinh hoàn mà có thể dẫn đến hoại tử nếu không điều trị sớm. Ung thư tinh hoàn Sự xuất hiện bất thường của khối u ung thư sẽ khiến bìu to ra ở một bên, gây cảm giác nặng và vướng. Cần cảnh giác với ung thư tinh hoàn do bệnh lý này tiến triển âm thầm, khi gây sưng bìu tinh hoàn thì khối u đã khá lớn có thể di căn đến nhiều cơ quan. Ung thư di căn rất khó điều trị và kiểm soát, tỷ lệ sống sót còn phụ thuộc vào giai đoạn bệnh và đáp ứng điều trị. Khi kích thước bìu tinh hoàn to bất thường, bạn nên sớm đến cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám. Khi xác định được nguyên nhân, việc điều trị sẽ hiệu quả hơn. 3. Điều trị giảm sưng bìu tinh hoàn như thế nào?Tùy thuộc vào nguyên nhân gây sưng bìu tinh hoàn mà phương pháp điều trị sẽ khác nhau. Nếu do nhiễm trùng gây sưng viêm, sử dụng thuốc kháng sinh là cần thiết. NẾu tình trạng sưng viêm nghiêm trọng, cần kết hợp kháng sinh với một số thuốc chống viêm. Tùy theo nguyên nhân mà bác sĩ sẽ điều trị sưng bìu tinh hoàn với phương pháp khác nhau Nếu nguyên nhân gây sưng bìu tinh hoàn là do tràn dịch màng tinh hoàn, thoát vị hoặc giãn tĩnh mạch thừng tinh thì phương pháp phẫu thuật sẽ là cần thiết. Nguy hiểm nhất là do ung thư tinh hoàn, cần chẩn đoán kích thước khối u và mức độ di căn để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp như: phẫu thuật cắt bỏ khối u, xạ trị, hóa trị,… Ngoài điều trị y tế, một số phương pháp sau có thể giúp bạn giảm sưng bìu tinh hoàn như: chườm đá lạnh, dùng thuốc giảm đau, hạn chế hoạt động gắng sức, sử dụng bồn tắm ngồi,… Nếu các biện pháp trên không giúp cải thiện sưng bìu tinh hoàn mà dấu hiệu bệnh còn nặng hơn, hãy sớm tới cơ sở y tế để thăm khám. Một số bệnh nếu điều trị chậm trễ có thể gây hoại tử tinh hoàn, vô sinh,… |