(Last Updated On: 24/06/2022) Show Từ thời xa xưa, trong các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học Hy Lạp, La Mã, Trung Quốc thời cổ đại đã xem xét tới nhiều quá trình kinh tế. Tuy nhiên, đó mới chỉ là các kiến thức kinh tế rời rạc, pha trộn với các kiến thức khoa học khác, chưa được tách ra thành một khoa học độc lập. Với tư cách là một khoa học độc lập, Kinh tế Chính trị học ra đời muộn hơn, nó xuất hiện vào thời kỳ hình thành phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. Thuật ngữ “Kinh tế Chính trị” được nhà kinh tế học người Pháp là Mông crêchiên sử dụng để đặt tên cho môn khoa học này xuất hiện vào năm 1615. Vậy Kinh tế Chính trị là gì? Đối tượng nghiên cứu của Kinh tế chính trị Mác – Lênin là gì? Kinh tế Chính trị (political economy) là một môn khoa học xã hội, nó nghiên cứu mối quan hệ giữa người với người được hình thành trong quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng của cải vật chất, tức nghiên cứu quan hệ sản xuất. Đối tượng nghiên cứu của Kinh tế Chính trị Mác – Lênin là quan hệ sản xuất nhưng quan hệ sản xuất lại tồn tại và vận động trong sự tác động qua lại với lực lượng sản xuất. Mặt khác, quan hệ sản xuất tức là cơ sở hạ tầng xã hội cùng tác động qua lại với kiến trúc thượng tầng, nhất là quan hệ chính trị, pháp lý có tác động trở lại mạnh mẽ đối với quan hệ sản xuất. Vậy đối tượng của Kinh tế Chính trị là quan hệ sản xuất trong sự tác động qua lại với lực lượng sản xuất và kiến trúc thượng tầng. Kinh tế Chính trị là khoa học nghiên cứu quan hệ sản xuất nhằm tìm ra bản chất của các hiện tượng và quá trình kinh tế, phát hiện ra các phạm trù kinh tế, quy luật kinh tế ở các giai đoạn phát triển khác nhau của xã hội loài người. Các phạm trù kinh tế là những khái niệm phản ánh bản chất của những hiện tượng kinh tế như hàng hóa, tiền tệ, giá trị, tư bản,… Còn các quy luật kinh tế phản ánh những mối liên hệ tất yếu, bản chất, thường xuyên, lặp đi lặp lại của các hiện tượng và quá trình kinh tế. Quy luật kinh tế có những tính chất:Cũng như các quy luật khác, quy luật kinh tế mang tính khách quan, nó xuất hiện, tồn tại trong những điều kiện kinh tế nhất định và mất đi khi các điều kiện đó không còn; nó tồn tại độc lập ngoài ý muốn chủ quan của con người. Người ta không thể sáng tạo hay xóa bỏ các quy luật kinh tế mà chỉ có thể phát hiện, nhận thức và vận dụng quy luật kinh tế để phục vụ cho hoạt động kinh tế của mình. Quy luật kinh tế là qui luật xã hội, nên khác với các quy luật tự nhiên, quy luật kinh tế chỉ phát sinh tác dụng thông qua hoạt động kinh tế của con người. Nếu nhận thức đúng và hành động theo quy luật kinh tế sẽ thúc đẩy sản xuất phát triển, ngược lại nó sẽ kìm hãm sự phát triển sản xuất. Khác với các quy luật tự nhiên, phần lớn các quy luật kinh tế có tính lịch sử, chỉ tồn tại trong những điều kiện kinh tế nhất định. Khi các điều kiện phát sinh ra nó, nuôi dưỡng nó không còn thì các quy luật kinh tế sẽ tự tiêu vong. Người ta chia các quy luật kinh tế thành 3 loại: quy luật kinh tế chung, quy luật kinh tế đặc biệt, quy luật kinh tế đặc thù. Các quy luật kinh tế chung bao gồm những quy luật kinh tế tồn tại trong mọi phương thức sản xuất như quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất,… Các quy luật kinh tế đặc biệt bao gồm những quy luật kinh tế tồn tại trong một số phương thức sản xuất như quy luật giá trị, quy luật lưu thông tiền tệ,… Các quy luật kinh tế đặc thù là những quy luật kinh tế chỉ tồn tại trong một phương thức sản xuất nhất định. Trong hệ thống các quy luật kinh tế đặc thù của mỗi phương thức sản xuất có một quy luật kinh tế cơ bản. Đó là quy luật kinh tế biểu hiện bản chất của nền sản xuất, quy định mục đích và phương hướng của nền sản xuất. Nghiên cứu các quy luật kinh tế không chỉ giúp cho chúng ta hiểu biết được đối tượng của Kinh tế Chính trị mà còn tạo ra cơ sở cho việc xây dựng và ban hành các chính sách kinh tế. Chính sách kinh tế là sự vận dụng các quy luật kinh tế vào hoạt động kinh tế. Nó chỉ đi vào cuộc sống, mang lại hiệu quả kinh tế cao khi nó phù hợp với yêu cầu của quy luật kinh tế, đáp ứng được lợi ích kinh tế của con người. Không hiểu biết, vận dụng sai hoặc coi thường quy luật kinh tế sẽ không tránh khỏi bệnh chủ quan, duy ý chí, chính sách kinh tế sẽ không đi vào cuộc sống, thậm chí còn gây hậu quả xấu cho nền kinh tế.
Kinh tế chính trị là một trong những môn học không còn quá xa lạ đối với các học sinh đại học. Đây là một tỏng những môn học khó, và cũng khó tiếp cận. Chính vì thế, đây từng là nỗi “ám ảnh” đối với các thế hệ sinh viên. Trong bài viết hôm nay, chúng tôi sẽ cung cấp tới quý bạn đọc một số nội dung liên quan nhằm trả lời cho câu hỏi: Kinh tế chính trị là gì? Kinh tế chính trị là một môn khoa học xã hội nghiên cứu việc sản xuất và trao đổi hàng hóa đặt trong mối quan hệ với chính trị dưới nhãn quan của chính trị. – Thuật ngữ kinh tế chính trị xuất hiện do kết hợp các từ có nguồn gốc Hy Lạp với nghĩa là thiết chế chính trị. Kinh tế chính trị học cung cấp các khái niệm và hệ thống kiến thức cơ bản nhất cho khoa kinh tế hiện đại như cũng cầu, lợi nhuận, tự do thương mại. – Nhiều quan điểm của các trường phái kinh tế chính trị đã trở thành các tín điều mang tính ý thức hệ của các nhà kinh tế học và các chính trị gia. Phương pháp luận đối với kinh tế chính trị– Kinh tế chính trị chịu ảnh hưởng của triết học chính trị. Các trường phái kinh tế chính trị được phát triển dựa trên quan điểm của các trường phái triết học chính trị. Chủ nghĩa tự do cho rằng Nhà nước nên hạn chế can thiệp vào đời sống xã hội. – Khi áp dụng quan điểm này vài kinh tế học tạo ra kinh tế chính trị học côe điển. Chủ nghĩa bảo thủ quan niệm giá trị tư bản thặng dư thuộc về cá nhân. – Các phương pháp bao gồm: + Phương pháp lấy Nhà nước làm trung tâm: Trường phái kinh tế chính trị tân cổ điển và kinh tế chính trị Keynes xuất phát từ cách xác định chính trị là khoa học về Nhà nước còn kinh tế hàm ý thị trường. Do đó, cho rằng kinh tế chính trị nghiên cứu cân bằng quyền lực giữa thị trường và Nhà nước. Nhà nước tìm cách kiểm soát nền kinh tế để đạt được những mục đích của mình. + Phương pháp lấy quyền lực làm trung tâm: Đây là phương pháp tiếp cận của kinh tế chính trị cổ điển. Do coi quyền lực là vấn đề trung tâm của chính trị, nên họ cho rằng kinh tế chính trị nghiên cứu cách thức đạt được quyền lực trong nền kinh tế. + Phương pháp lấy chính nghĩa làm trung tâm: Đây là cách tiếp cận của kinh tế chính trị hiện đại. Kinh tế chính trị hiện đại xuất phát từ quan điểm rằng có một hệ thống quyền gắn liền với thị trường, mà quan trọng nhất là quyền sở hữu. Chính trị có thể xác định và tác động tới các quyền đó. Do đó, nhiệm vụ của kinh tế chính trị là nghiên cứu cách thức chính trị tác động tới các hệ thống quyền lợi đó. Kinh tế chính trị hiện đại có thể phân thành ba trường phái nhỏ hơn đó là chủ nghĩa tự do, chủ nghĩa khế ước hiện đjai và chủ nghĩa Hegel. + Phương pháp lấy xã hội làm trung tâm: Đây là cách tiếp cận của kinh tế chính trị Marx-Lenin và chủ nghĩa công lợi. Các trường phái này xuất phát từ lợi ích xã hội để nghĩ về Nhà nước. – Kinh tế chính trị liên quan đến nhiều ngành khoa học xã hội khác. Các nhà nghiên cứu kinh tế chính trị thường sử dụng tri thức của các ngành khoa học xã hội khác để giải thích các hiện tượng, các hành vi kinh tế. – Nhiều nhà xã hội học nghiên cứu các quan hệ xã hội hình thành dựa trên quan hệ sản xuất cũng như sự ảnh hưởng của quan hệ sản xuất lên hoạt động xã hội loài người. Nhân loại học áp dụng kinh tế chính trị để nghiên cứu mối quan giữa hệ thống tư bản toàn cầu và các nền văn minh địa phương. Những loại hình kinh tế chính trị hiện nay– Chủ nghĩa tư bản: Lý thuyết này chủ trương lợi nhuận là động lực để thăng tiến. Nói một cách đơn giản, ý tưởng đằng sau chủ nghĩa tư bản là các cá nhân tư nhân và các tác nhân khác được thúc đẩy bởi lợi ích của chính họ – họ kiểm soát sản xuất và phân phối, định giá và tạo ra cung và cầu. – Chủ nghĩa xã hội: + Loại hình kinh tế chính trị này thúc đẩy ý tưởng rằng việc sản xuất và phân phối hàng hóa và của cải được duy trì và điều tiết bởi xã hội, chứ không phải là một nhóm người cụ thể. + Cơ sở lý luận đằng sau điều này là bất cứ thứ gì do xã hội sản xuất ra đều được thực hiện vì những người tham gia bất kể địa vị, giàu có hay địa vị. Chủ nghĩa xã hội nhằm mục đích thu hẹp khoảng cách giữa người giàu và quyền lực, nơi một hoặc nhiều cá nhân không có đa số quyền lực và của cải. – Chủ nghĩa Cộng sản: + Những cá nhân thường nhầm lẫn chủ nghĩa Cộng sản với chủ nghĩa xã hội nhưng có một sự khác biệt rõ ràng giữa hai lý thuyết này. + Chủ nghĩa Cộng sản là một lý thuyết được phát triển bởi Karl Marx người cảm thấy rằng chủ nghĩa tư bản bị hạn chế và tạo ra sự phân hóa giàu nghèo lớn. Tin tưởng vào các nguồn lực được chia sẻ, bao gồm tài sản và việc sản xuất và phân phối nên được giám sát bởi Chính phủ. Các nhà nghiên cứu kinh tế chính trị được gọi là nhà kinh tế chính trị. Nghiên cứu của họ thường liên quan đến việc kiểm tra cách chính sách công, tình hình chính trị và thể chế chính trị tác động đến vị thế kinh tes và tương lai của một quốc gia thôgn qua lăng kính xã hội học, chính trị hay kinh tế. Như vậy, Kinh tế chính trị là gì? Là câu hỏi đã được chúng tôi trả lời chi tiết trong bài viết phía trên. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng phân tích một số nội dung liên quan đến kinh tế chính trị. Chúng tôi mong rằng nội dung trong bài viết sẽ giúp ích được Quý bạn đọc. |
