Chúng tôi có một số thay đổi quan trọng về Chính sách Riêng tư và Cookie, và muống bạn biết ý nghĩa của nó đối với bạn và dữ liệu của bạn.
Chúng tôi và các đối tác dùng công nghệ, như cookie, và thu thập dữ liệu browsing để cho bạn trải nghiệm online tốt nhất và cá nhân hóa nội dung và quảng cáo cho bạn. Xin cho chúng tôi biết bạn có đồng ý không.
- Chấp nhận thu thập dữ liệu và tiếp tục
Các cài đặt này chỉ áp dụng cho các trang AMP. Bạn có thể được yêu cầu đặt lại các tùy chọn này khi truy cập các trang BBC không phải AMP.
Trang dành cho thiết bị di động nhẹ mà bạn đã truy cập đã được xây dựng bằng công nghệ AMP của Google.
Thu thập dữ liệu cần thiết nghiêm ngặt
Để làm cho các trang web của chúng tôi hoạt động, chúng tôi lưu trữ một số thông tin hạn chế trên thiết bị của bạn mà không có sự đồng ý của bạn.
Đọc thêm về thông tin cần thiết mà chúng tôi lưu trữ trên thiết bị của bạn để làm cho các trang web của chúng tôi hoạt động.
Chúng tôi sử dụng bộ nhớ cục bộ để lưu trữ các tùy chọn đồng ý của bạn trên thiết bị của bạn.
Thu thập dữ liệu tùy chọn
Khi bạn đồng ý thu thập dữ liệu trên các trang AMP, bạn đồng ý cho phép chúng tôi hiển thị quảng cáo được cá nhân hóa có liên quan đến bạn khi bạn ở bên ngoài Vương quốc Anh.
Đọc thêm về cách chúng tôi cá nhân hóa quảng cáo trên BBC và các đối tác quảng cáo của chúng tôi.
Bạn có thể chọn không nhận quảng cáo được cá nhân hóa bằng cách nhấp vào Từ chối thu thập dữ liệu và tiếp tục "bên dưới. Xin lưu ý rằng bạn sẽ vẫn thấy quảng cáo, nhưng nó sẽ không được cá nhân hóa cho bạn.
Bạn có thể thay đổi các cài đặt này bằng cách nhấp vào “Lựa chọn quảng cáo / Không bán thông tin của tôi” ở chân trang bất kỳ lúc nào.
- Chấp nhận thu thập dữ liệu và tiếp tục
- Từ chối thu thập dữ liệu và tiếp tục
BBC News, Tiếng Việt
Bỏ qua để xem nội dung
- Fergus Walsh
- Phóng viên Y khoa, BBC News
Chụp lại hình ảnh,
So sánh phản ứng não bộ thường với não người bệnh.
Các nhà khoa học đã có thể tiếp cận và chia sẻ thông tin của một người bị tổn thương não bộ.
Nghiên cứu, được tiến hành ở Anh và Bỉ, tập trung phương pháp quét não mới. Các khoa học gia thấy ba bệnh nhân có khả năng nhận biết mặc dù trước đó được chẩn đoán là trong trong trạng thái sống thực vật. Nghiên cứu của Tạp chí Y khoa New England cho thấy kết quả quét (scan) có thể phát hiện được dấu hiệu nhận biết của bệnh nhân vốn được cho là cô lập với thế giới bên ngoài. Bệnh nhân trong trạng thái sống thực vật có tỉnh chứ không bị hôn mê, nhưng không nhận biết được do tổn thương não nghiêm trọng. Kỹ thuật quét Các nhà khoa học đã sử dụng chức năng chụp ảnh cộng hưởng từ trường (fMRI) trong đó cho thấy hoạt động não trong thời gian thực. Họ hỏi bệnh nhân và người tình nguyện khỏe mạnh hãy tưởng tượng họ đang chơi quần vợt trong khi dùng máy quét để theo dõi. Đối với mỗi tình nguyện viên, hành vi này kích thích hoạt động phần phía trước vỏ não, là bộ phận đóng vai trò một phần của sự chuyển động.
Và kết quả cho thấy điều này cũng đã xảy ra trong số 4 trên tổng số 23 bệnh nhân được coi là trong trạng thái sống thực vật. Hỏi bệnh nhân
Đây là nghiên cứu được tiếp tục tiến hành từ một nghiên cứu vốn được công bố ba năm trước đây, khi nhóm khoa học gia từng dùng kỹ thuật tương tự để tiếp cận với một bệnh nhân được chẩn đoán sống thực vật.
Chụp lại hình ảnh,
Kết quả chụp cho thấy một số bệnh nhân có nhận biết được.
Nhưng lần này họ đã đi xa hơn. Với một bệnh nhân là người đàn ông Bỉ bị chấn thương trong tai nạn giao thông bảy năm trước - họ đã hỏi bệnh nhân này một loạt các câu hỏi. Bệnh nhân này có thể giao tiếp "có" và "không" qua suy nghĩ của mình. Rồi bệnh nhân trả này cũng phản ứng chính xác năm trong số sáu câu hỏi liên quan tới gia đình mà các nhà khoa học đưa ra. Ví dụ, ông khẳng định rằng cha của mình tên là Alexander. Các nhà khoa học tham gia nghiên cứu này bao gồm thành viên từ Hội đồng Nghiên cứu Y khoa (MRC), Trung tâm Chụp não Wolfson ở Cambridge và một nhóm nghiên cứu của Bỉ từ Đại học Liege. Tiến sĩ Adrian Owen từ MRC ở Cambridge, đồng tác giả bản báo cáo nói: "Chúng tôi rất ngạc nhiên khi chúng tôi thấy kết quả quét não của bệnh nhân và rằng ông đã có thể trả lời chính xác các câu hỏi được hỏi bằng cách thay đổi suy nghĩ của mình." Tiến sĩ Owen nói rằng kết quả này sẽ mở ra quyết định cách điều trị cho các bệnh nhân tương lai: "Người ta có thể hỏi xem bệnh nhân bị đau hay không và kê toa thuốc giảm đau và có thể hỏi họ về trạng thái cảm xúc." Tuy nhiên diễn biến mới này cũng đặt ra các chủ đề có tính đạo lý, ví dụ việc ngưng toàn bộ điều trị để người trong trạng thái sống thực vật có thể chết là đúng luật nhưng nếu bệnh nhân có thể phản ứng được thì việc làm đó lại không đúng luật, cho dù họ tỏ ý rõ ràng rằng họ muốn được chết.
Một nghiên cứu mang tính đột phá vừa được công bố trên tạp chí Current Biology cho biết: Người sống thực vật có thể tỉnh lại sau hàng chục năm liệt giường.
Cụ thể, bài báo nêu ra trường hợp của một anh chàng người Pháp, bị chấn thương sọ não sau tai nạn giao thông từ năm 20 tuổi. Mặc dù may mắn thoát chết, anh ta đã phải nằm liệt giường trong trạng thái thực vật và mất toàn bộ ý thức suốt 15 năm.
Nhưng bây giờ, các nhà khoa học cho rằng họ đã vừa đánh thức được anh chàng tỉnh dậy ở tuổi 35, sử dụng một kỹ thuật kích thích thần kinh phế vị gọi là VNS (Vagus Nerve Stimulation).
Nghiên cứu này mở ra nhiều hi vọng cho người nhà của những bệnh nhân đang sống trong tình trạng thực vật. Đồng thời, nó cũng thách thức một giả thuyết hiện nay, cho rằng nếu ai đó sống thực vật kéo dài quá 12 tháng, họ sẽ vĩnh viễn không bao giờ tỉnh lại được.
Người sống thực vật suốt 15 năm vẫn có thể tỉnh lại được nhờ nghiên cứu này
TRẠNG THÁI SỐNG THỰC VẬT LÀ GÌ?
Sống thực vật là hậu quả của những tổn thương não nghiêm trọng, rối loạn thoái hóa thần kinh, rối loạn trao đổi chất hoặc bất thường bẩm sinh trong não bộ.
Không giống với tình trạng hôn mê, trong đó, bệnh nhân luôn luôn ngủ và cơ thể không có bất kỳ cử động nào, sống thực vật là một trạng thái kỳ lạ hơn. Người thực vật nằm nhưng không ngủ. Họ vẫn mở mắt, cử động con ngươi để nhìn vào tường, lên trần hay những người thân bên cạnh mình.
Mặc dù vậy, người thực vật đã bị mất hết ý thức và không hề có bất cứ phản ứng nào với mọi kích thích. Họ không nghe, không nói, không cử động, không ăn uống, không thể khống chế đại tiểu tiện. Dù có đột nhiên đưa một vật thể ra trước mắt người thực vật, họ cũng sẽ không thấy bất ngờ, không chớp mắt hay cử động con ngươi tập trung vào nó.
Thế nhưng, toàn bộ những phản ứng bản năng của người thực vật vẫn được duy trì, bao gồm sự co bóp của tim, hơi thở, phản ứng ho, nuốt, hắt hơi. Vì vậy, một người thực vật có thể sống liên tục nhiều năm bằng nước, sữa và chất dinh dưỡng truyền qua ống thông.
Khác với hôn mê, một người sống thực vật vẫn có thể mở mắt
Trong trường hợp người đàn ông 35 tuổi người Pháp, tình trạng sống thực vật đã kéo dài 15 mà không có bất kể sự cải thiện nào. Các nhà khoa học đã quyết định cấy ghép vào sau gáy và ngực anh một thiết bị kích thích dây thần kinh phế vị. Đây là một trong những dây thần kinh quan trọng nhất, nối đầu với phần còn lại của cơ thể.
Kỳ diệu thay, liệu pháp này đã tỏ ra thành công. Các nhà khoa học cho rằng họ đang dần đánh thức được anh ta dậy ở tuổi 35. Các khu vực “im lặng” nhất trong não bộ đã có tín hiệu hoạt động gia tăng. Mắt bệnh nhân đã có phản ứng quay về phía người nói chuyện. Khi được cho soi gương, anh chàng cũng dõi theo khi chiếc gương được các bác sĩ di chuyển.
Bệnh nhân quay đầu hướng theo nguồn âm thanh di chuyển quanh giường mình. Anh ta lắc đầu khi được hỏi. Khi các bác sĩ kiểm tra phản ứng bằng cách đưa đột ngột vật thể ra trước mặt, mắt anh ta đã mở rộng như thể anh rất ngạc nhiên và sợ hãi.
Khi được một người thân chơi cho nghe bản nhạc yêu thích, anh chàng đã mỉm cười và khóc.
Tiến sĩ Angela Sirigu, người dẫn đầu nghiên cứu này tại Viện Khoa học thần kinh Marc Jeannerod, Lyon, Pháp cho biết: “Anh ấy vẫn còn liệt, không thể nói chuyện nhưng anh đã có thể hồi đáp với thế giới bên ngoài. Hiện tại, anh ấy đã có ý thức hơn”.
Các nhà khoa học đã làm như thế nào?
Đánh thức người sống thực vật trong thời gian dài là một điều thực sự khó. Để làm được điều này, các nhà khoa học Pháp đã nhắm mục tiêu đến dây thần kinh phế vị chạy qua gáy người đàn ông.
Dây thần kinh phế vị kết nối não với hầu hết tất cả cơ quan quan trọng trong cơ thể. Nó chạy từ thân não xuống hai bên cổ, ngực trên và thành bụng. Trong não, dây thần kinh phế bị liên kết với hai khu vực chịu trách nhiệm cho sự tỉnh táo và nhận thức.
Các bác sĩ đã thực hiện một cuộc phẫu thuật 20 phút để cấy ghép thiết bị kích thích vào người đàn ông. Họ bọc một điện cực mỏng xung quanh dây thần kinh phế vị. Cùng với đó, một công tắc được nối xuống ngực để bật tắt các kích thích điện. Thiết bị được để nguyên 1 tháng trước khi kích thích đầu tiên được phát ra.
Giai đoạn trị liệu kéo dài 6 tháng. Trong đó, mỗi đợt kích thích điện vào dây thần kinh phế vị kéo dài 30 giây, tiếp sau 5 phút nghỉ. Nhóm nghiên cứu đã bắt đầu với dòng điện 0,25 mA, sau đó tăng lên 0,25 mA rồi 1,5 mA.
Các bác sĩ thường xuyên theo dõi và đánh giá những thay đổi hành vi của bệnh nhân trong suốt quá trình trị liệu. Trong khi đó, nhóm nghiên cứu của tiến sĩ Sirigu ghi lại tin hiệu điện não đồ (EEG) dưới da đầu bệnh nhân. Anh ta cũng sẽ được quét não bằng kỹ thuật chụp cắt lớp positron (PET) vào hai thời điểm ngay trước và sau khi trị liệu kết thúc.
Tín hiệu trong não bộ người đàn ông trước (bên trái) và sau (bên phải) khi thực hiện liệu pháp - mô phỏng điện não đồ
Kết quả được ghi nhận: Ngay sau đợt kích thích điện đầu tiên, bệnh nhân đã mở mắt thường xuyên hơn. Sau một tháng, anh bắt đầu dõi mắt theo những người trong phòng. Anh ta thậm chí có thể đáp ứng với các hướng dẫn quay đầu từ bên này sang bên khác.
“Chúng tôi đã quan sát hoạt động trong những khu vực mà dây thần kinh phế vị kết nối chủ yếu đến đó”, tiến sĩ Sirigu nói. Nhiều khu vực của vỏ não đã gia tăng hoạt động sau kích thích, bao gồm vỏ não thùy đỉnh. “Khu vực này là chiếc chìa khóa của ý thức”, bà nói.
Chụp cắt lớp PET cho thấy quá trình trao đổi chất trong não đã được đẩy mạnh. Trong khi đó, phân tích điện não đồ EEG chỉ ra khả năng kết nối và chia sẻ thông tin của não bộ cũng gia tăng.
Trao đổi chất trong não bộ gia tăng sau khi thực hiện liệu pháp (bên phải so với bên trái)- ảnh chụp PET
“Sự dẻo dai của não và khả năng tự hồi phục của nó còn tồn tại ngay cả khi hy vọng gần như đã biến mất”, tiến sĩ Sirigu nói. Nghiên cứu nếu chính xác sẽ đẩy đổ một giả thuyết phổ biến, cho rằng người sống thực vật kéo dài hơn 12 tháng sẽ không thể tỉnh lại.
Nghiên cứu đã đem lại hi vọng rất lớn cho gia đình các bệnh nhân đang trong tình trạng sống thực vật. Tuy nhiên, cũng phải nói đây mới chỉ là kết quả trên một trường hợp bệnh nhân duy nhất.
Sắp tới, nhóm nghiên cứu của tiến sĩ Sirigu sẽ cần mở rộng quy mô thử nghiệm của họ, để đánh giá xem liệu phương pháp kích thích thần kinh này có hoạt động trên các bệnh nhân khác hay không.
Trong khoảng thời gian đó, có một số câu hỏi về mặt đạo đức cũng cần phải được trả lời: “Liệu chính các bệnh nhân sống thực vật có muốn lấy lại nhận thức, để biết về tình trạng của họ hay không?”. Và nếu bệnh nhân sống thực vật có thể khôi phục nhận thức sau 15 năm, những quy định về cái chết nhân đạo cũng cần phải xem xét lại.
Tham khảo Arstechnica, Newscientist, Theguardian