Hệ thống bôi trơn trên xe ô tô là một trong những bộ phận mà chủ xe cần đặc biệt chú ý. Tuổi thọ, độ bền bỉ cũng như sự êm ái trong vận hành sẽ không cao nếu như hệ thống bôi trơn ô tô không hoạt động tốt. Vậy hệ thống này có chức năng cụ thể gì? Có bao nhiêu phương pháp bôi trơn? Và bao lâu nên bảo dưỡng hệ thống bôi trơn ô tô một lần? Tìm hiểu ngay! Show
Nhiệm vụ chính của hệ thống bôi trơn trên xe ô tô đó là đưa dầu nhớt đến các bề mặt ma sát của các chi tiết động cơ khi xe vận hành. Nhờ bộ phận này, dầu nhờn được lọc các tạp chất, làm mát và các tính năng hóa lý còn nguyên vẹn.
Hệ thống động cơ nói riêng và toàn bộ ô tô nói chung đều rất cần đến hệ thống bôi trơn. Nếu bạn muốn ô tô hoạt động ổn định, êm ái và lên dốc mượt mà thì phải chú ý bảo dưỡng hệ thống này thường xuyên. Ngoài ra, muốn hệ thống hoạt động hiệu quả cần lựa chọn loại dầu nhờn phù hợp tại các đơn vị cung cấp uy tín.
Nếu động cơ thiếu dầu bôi trơn chắc chắn gặp các hỏng hóc lặt vặt, để lâu sẽ phải thay thế, sửa chữa nhiều chi tiết. Quan trọng hơn hết, hệ thống bôi trơn sẽ đưa dầu nhờn đến các vị trí mà hệ thống làm mát không tiếp xúc được. Nếu hệ thống gặp vấn đề, các chi tiết không được làm mát, cháy nổ hoàn toàn có thể xảy ra. Không những thế, độ bền của vật liệu bị giảm đi là điều không thể tránh khỏi. Để phát hiện lỗi hay thời gian cần bảo dưỡng hệ thống bôi trơn ô tô, hãy chắc chắn bạn đã nắm rõ loại hệ thống bôi trơn trên xe của mình. Phương pháp bôi trơn trên ô tô rất đa dạng, tùy vào mỗi phương pháp mà bộ phận này có cấu tạo riêng. Hệ thống bôi trơn bằng phương pháp vung té dầu có thiết kế đơn giản, thường dùng cho các động cơ 1 xi lanh nằm ngang.
Cơ chế hoạt động: Dầu nhờn chứa trong cacte được thiết bị múc dầu lắp ở trên đầu thanh truyền múc và hắt tung lên. Mỗi một vòng quay của trục khuỷu, thìa hắt dầu sẽ thực hiện múc một lần. Các hạt dầu nhỏ được hắt vung té bên trong không gian của cacte sẽ rơi xuống các bề mặt ma sát ổ trục một cách tự do. Tuy nhiên để đảm bảo các ổ trục luôn được cung cấp đủ dầu nhờn thì trên các vách ngăn trên ổ trục thường có các gân hứng dầu nhờn. Hầu hết các dòng ô tô đều trang bị hệ thống bôi trơn cưỡng bức cho động cơ. Bởi phương pháp này đáp ứng được các yêu cầu như bôi trơn tốt, làm mát hiệu quả và đặc biệt tẩy sạch mặt ma sát của bộ phận ổ trục.
Hệ thống bôi trơn cưỡng bức động cơ đốt trong trên ô tô thường gồm: các te hoặc bộ phận chứa dầu, bơm dầu nhớt, bầu lọc thô và lọc tinh dầu nhờn. Ngoài ra còn có két làm mát dầu nhờn, đồng hồ báo áp suất, đồng hồ báo nhiệt độ dầu nhờn, các đường ống dẫn dầu. Có hai phương pháp bôi trơn cưỡng bức như sau:
Phương pháp bôi trơn bằng cách pha dầu bôi trơn vào nhiên liệu được sử dụng để bôi trơn hệ thống chi tiết máy trong động cơ xăng hai kỳ - kích cỡ nhỏ và được làm mát bằng nước hoặc không khí. Dầu nhờn sẽ được pha vào xăng với tỷ lệ được tính toán trước. Có thể pha với tỷ lệ 1/20 hoặc 1/25 theo thể tích.
Phương pháp bôi trơn này rất đơn giản nhưng không đảm bảo an toàn do không kiểm soát được lượng dầu bôi trơn cần thiết. Hơn nữa, khi dầu nhờn cháy cùng nhiên liệu dễ tạo nên muội than bám lên pít tông làm ngăn cản quá trình tản nhiệt. Nếu lượng dầu nhờn pha nhiều thì lượng muội than hình thành lớn sẽ làm pittông quá nóng có thể xảy ra hiện tượng cháy nổ, bugi đoản mạch. Nhưng nếu pha ít dầu thì khả năng bôi trơn kém làm pittông bó kẹt trong xi lanh. Bảo dưỡng hệ thống bôi trơn trên ô tô nhằm đảm bảo lượng dầu nhờn còn đầy đủ và chất lượng dầu đúng theo yêu cầu của nhà sản xuất. Vậy khi nào cần kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống bôi trơn? Chắc chắn đây là một câu hỏi được rất nhiều tài xế, chủ xe quan tâm.
Bảo dưỡng hệ thống bôi trơn ô tô tốt nhất là theo định kỳ 6 tháng hoặc 3 tháng một lần. Khách hàng không nên đợi ô tô có dấu hiệu bất thường mới đi kiểm tra. Bởi lúc đó có thể một số bộ phận bên trong đã bị hư hỏng. Ngoài ra, nếu ô tô của bạn hoạt động liên tục trên đường với hành trình dài thì có thể bảo dưỡng hệ thống bôi trơn theo số km và thực hiện thay dầu nhớt.
 Hệ thống bôi trơn động cơ xe ô tô được coi là hệ thống quan trọng nhất trong 7 hệ thống cấu thành động cơ đốt trong sử dụng trong ô tô. Như các bác tài xế thường xuyên truyền tai nhau, khi đi xa trước tiên kiểm tra lốp, sau đó dầu nhờn cuối cùng là làm mát. Có thể thấy được hệ thống bôi trơn nằm ở vị trí thứ 2 chỉ sau lốp xe ô tô. Về hậu quả của nổ lốp thì các bác đã thấy nhiều rồi nên Ad cũng không đi nhắc chi cho thương tâm. Hôm nay Ad sẽ giúp các bạn hiểu hơn về một hệ thống cực kỳ quan trọng trong động cơ đó là Hệ thống bôi trơn động cơ xe ô tô. Tại sao phải cần có hệ thống bôi trơn:Như ta đã biết, các chi tiết cấu thành hệ thống đều là từ vật liệu cơ khí và hầu như các chi tiết này đều hoạt động liên tục khi động cơ hoạt động mà không phải là các cụm chi tiết tĩnh. Việc hoạt động liên tục như vậy giữa các bề mặt chi tiết cơ khí sẽ gây ra ma sát và mài mòn. Như ta đã tìm hiểu ở môn học bảo dưỡng và sửa chữa động cơ hoặc ô tô. 90% tất cả các hư hỏng xảy ra trên động cơ hay ô tô đều từ nguyên nhân ma sát và quá nhiệt mà ra. Để giảm thiểu tối đa các chi tiết cơ khi tiếp xúc trực tiếp với nhau, ta sử dụng dầu bôi trơn. Dầu bôi trơn sẽ len vào khe hở giữa các cụm chi tiết cơ khí và ở đó tạo thành 1 mảng dầu. Các chi tiết cơ khí không còn tiếp xúc trực tiếp với nhau nữa mà nó thông qua thành dầu giữa 2 chi tiết cơ khí đó với nhau. Mà để cung cấp dầu cho động cơ hoạt động, ta đâu thể nào lấy tay múc dầu rồi tạt vào động cơ. Chính vì thế, Hệ thống bôi trơn động cơ xe ô tô ra đời và đây là hệ thống bắt buộc phải hoạt động ổn định trong suốt quá trình vận hành của động cơ ô tô. Nếu động cơ thiếu dầu bôi trơn sẽ ra sao:Nếu động cơ không đủ dầu bôi trơn, thì chắc chắn sẽ có xu hướng hư vặt liên tục mặc dù tuổi đời động cơ còn đang rất cao (Xe mới mua 2 3 năm mà toàn lỗi vặt của các chi tiết cơ khí như tiếng gõ, trầy Block máy,…) dẫn đến sửa chữa và thay thế rất nhiều. Quan trọng hơn thế nữa, dầu nhờn còn có vai trò lấy đi nhiệt sơ bộ của các chi tiết mà hệ thống làm mát không tiếp xúc được. Nếu quá thiếu dầu nhờn cũng sẽ gây ra các hậu quả tiêu cực khi động cơ quá nóng (Rú pê, Giảm độ bền vật liệu,…). Phân loại các Hệ thống bôi trơn động cơ xe ô tô:Như đã đề cập, Hệ thống bôi trơn động cơ xe ô tô gắn liền với động cơ đốt trong từ lúc nó tồn tại cho đến hiện nay. Chính vì thế, Hệ thống bôi trơn động cơ xe ô tô có rất nhiều loại khác nhau theo trình tự phát triển của nó. Hệ thống bôi trơn kiểu vung tóe:Hệ thống bôi trơn động cơ xe ô tô đầu tiên và sơ khai nhất đó chính là hệ thống bôi trơn kiểu vung tóe. Hệ thống này có cách đưa dầu bôi trơn lên các chi tiết cực kỳ đơn giản đó chính là chế tạo ra 1 chi tiết “Múc” dầu nằm ở gần vị trí trục khuỷu – Thanh truyền, khi đông cơ hoạt động, chi tiết “Múc” này sẽ lấy dầu bôi trơn và “Quăng” dầu bôi trơn lên các chi tiết để bôi trơn cho động cơ. Hệ thống bôi trơn động cơ xe ô tô kiểu Vung Tóe có ưu điểm là KẾT CẤU SIÊU ĐƠN GIẢN nhưng cũng có nhược điểm vô cùng lớn là Hiệu quả bôi trơn vô cùng kém. Việc quăng dầu như thế phụ thuộc rất nhiều yếu tố như tốc độ quay động cơ, lượng dầu bôi trơn có trong cate dầu và vị trí của các cụm chi tiết nên hầu như phương pháp bôi trơn này làm phương pháp bôi trơn chính động cơ xe ô tô không dùng nữa mà chỉ còn các động cơ xe máy sử dụng. Phương pháp bôi trơn thứ 2 gọi là hệ thống bôi trơn cưỡng bức.Hệ thống bôi trơn cưỡng bức thì hầu hết được sử dụng rất phổ biến trên các xe ô tô hiện nay. Tuy rằng hệ thống bôi trơn cưỡng bức có cấu tạo tương đối phức tạp nhưng hiệu quả bôi trơn rất ổn định và đảm bảo (Trừ khi bị nghẹt lọc dầu, rò rỉ đường ống dẫn hay hết dầu bôi trơn thôi. Cấu tạo Hệ thống bôi trơn cưỡng bức:Hệ thống bôi trơn cưỡng bức gồm có các chi tiết chính như sau:
Nguyên lý hoạt động của hệ thống bôi trơn cưỡng bức:Hệ thống bôi trơn cưỡng bức chia làm 2 loại chính: Đó là Hệ thống bôi trơn cưỡng bức Kiểu Cate ướt và Hệ thống bôi trơn cưỡng bức kiểu Cate khô. Nguyên nhân có tên gọi Hệ thống bôi trơn cưỡng bức đó là dầu bôi trơn không được đưa đi một cách tự nhiên mà cưỡng bức thông qua một cơ cấu bơm. Thông thường, trong hệ thống bôi trơn do không yêu cầu về áp suất lớn nên ta sẽ sử dụng bơm bánh răng là chính. Dầu bôi trơn được bơm đến các kênh bôi trơn được làm sẵn trong các nắp máy, thân máy và bạc lóc trục khuỷu – Thanh truyền. Chính vì có sử dụng bơm nên Hệ thống bôi trơn cưỡng bức hoạt động khá ổn định và khả năng bôi trơn khá tốt. Hệ thống bôi trơn cưỡng bức kiểu Cate khô và Cate ướt chỉ khác nhau ở chỗ là Kiểu Cate khô sẽ dùng bơm phụ để bơm dầu nhờn đến hệ thống bôi trơn từ bình chứa. Còn kiểu Cate ướt thì dầu nhờn nằm ngay dưới Cate dầu nên chỉ cần 1 bơm dầu nhờn chính. Tất nhiên, khi phân làm 2 loại thì sẽ có lý do của nó. Hầu hết xe ô tô du lịch đều sử dụng Hệ thống bôi trơn cưỡng bức kiểu Cate ướt do cho nó đơn giản. Hệ thống bôi trơn cưỡng bức kiểu Cate khô thường sử dụng cho các xe Địa hình, xe chuyên dụng là chính. Còn 1 cách bôi trơn cho các động cơ 2 kỳ đó là phương pháp bôi trơn bằng cách bơm dầu nhờn vào nhiên liệu (Tụi mình hay gọi tên hay hay là Xăng pha nhớt á). Cách này là đơn giản nhất do Cách bôi trơn này thực tế không cần “hệ thống bôi trơn” thực hiện việc bôi trơn các chi tiết máy rất đơn giản, dễ dàng nhưng do dầu nhờn theo khí hỗn hợp vào buồng cháy nên dễ tạo thành muội than bám trên đỉnh piston. Pha càng nhiều dầu nhờn, trong buồng cháy càng nhiều muội, dễ làm cho piston quá nóng, dễ xảy ra hiện tượng cháy sớm, kích nổ và đoản mạch do bougie bị bám muội than. Ngược lại, pha ít dầu nhờn, bôi trơn kém, ma sát lớn dễ làm cho piston bị bó kẹt trong xylanh. Mỗi 1 cách bôi trơn sẽ có ưu và nhược điểm. Chính vì thế các bác hãy tìm hiểu thêm nhé. Đây là tài liệu Ad trích lục lại từ Giáo trình cấu tạo động cơ ĐH Bách Khoa TPHCM, giáo trình cấu tạo động cơ ĐH SPKT TPHCM, Giáo trình cấu tạo ô tô ĐH GTVT và tài liệu kết cấu ô tô của PGS TS Nguyễn Khắc Trai. Các bác lấy về tìm hiểu nhé. LINK DOWNLOAD:Hệ thống bôi trơn ĐH Bách Khoa TPHCM Hệ thống bôi trơn ĐH SPKT TPHCM Hệ thống bôi trơn ĐH GTVT TPHCM Hệ thống bôi trơn tài liệu của PGS TS Nguyễn Khắc Trai Tài liệu liên quan:Giáo trình nhiên liệu và vật liệu bôi trơn Bảo dưỡng và chuẩn đoán động cơ đốt trong Nhiên liệu dầu mỡ và chất lỏng chuyên dùng ĐH BK TPHCM Tài liệu cấu tạo ô tô ĐH Sư Phạm Kỹ Thuật TPHCM |
