Sở giao dịch hàng hóa được hiểu là một tổ chức có tư cách pháp nhân, cung cấp và duy trì một nơi mua bán theo quy định của Luật thương mại. Tư vấn pháp luật trực tuyến miễn phí qua tổng đài: 1900.6568 Cơ sở pháp lý: – Luật Thương mại 2005; – Nghị định 158/2006/NĐ-CP Hướng dẫn Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hoá qua Sở Giao dịch hàng hóa. 1. Sở giao dịch hàng hóa là gì?Địa vị pháp lý của Sở giao dịch hàng hóa được quy định tại Điều 6 nghị định 158/2006/NĐ-CP: “Sở Giao dịch hàng hóa là pháp nhân được thành lập và hoạt động dưới hình thức Công ty trách nhiệm hữu hạn, Công ty cổ phần theo quy định của Luật Doanh nghiệp và quy định của Nghị định này.”. Quy định trên đã xác định từ cách pháp nhân và hình thức tồn tại của Sở giao dịch hàng hóa. Quy định này phù hợp vi tính chất, chức năng hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa., Pháp luật Việt Nam xác định, Sở giao dịch hàng hóa không phải là cơ quan Nhà nước, không hoạt động bằng nguồn ngân sách Nhà nước và không tổ chức như các đơn vị hành chính nhà nước. Sở giao dịch hàng hóa là pháp nhân độc lập, có tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình, được tổ chức dưới môi hình doanh nghiệp và hoạt động nhằm tìm kiếm lợi nhuận từ việc thu phí thực hiện các giao dịch bằng hoa tương lúc Với tư cách là một pháp nhân hoạt động độc lập Sở giao dịch hàng hóa dễ dàng t chức thực hiện các giao dịch theo những tiêu chuẩn riêng, chủ động thiết lập những quy chế giao dịch phù hợp với thực tiễn và tập quán quốc tế, cũng như việc quản lý hoạt động kinh doanh của chính mình. Đồng thời Sở giao dịch cũng linh hoạt, chủ động thực hiện và thực hiện các nghĩa vụ pháp lý bằng chính tài sản của mình Trên thế giới có hai xu hướng xác định tư cách pháp lý của Sở giao dịch hàng hóa: Mật lại xác định s6DHH có tư cách pháp nhân, độc lập với Nhà nước, đa số các nước đi theo xu hướng này như Loạt hàng hóa tương lai hiện đại 20000 của Mỹ quy định Sở giao dịch hàng hóa là một tổ chức có tư cách pháp nhân. Điều 4, Điều 5 Luật MBHH tương lai Hàn Quốc 1995, sửa đổi bổ sung năm 2004 quy định “Sở giao dịch hàng hóa là pháp nhân được thành lập bởi các thành viên: -SGDH một vịt điều hành thị trang hoàng hoa tương lai về mục đích riêng của minh. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia theo xu hướng này. Tại Việt Nam năm 2005 Bộ Công thương đã cấp phép để Sở giao dịch hàng hóa Việt Nam VNX đi vào hoạt động và tháng 10/2013 Sở giao dịch hàng hóa Đại Dương liforex cũng được Bộ Công thương cấp phép hoạt động và đang tổ chức cơ sở vật chất để chính thức đi vào hoạt động vào năm 2014. Hai là, xác định Sở giao dịch hàng hóa là pháp nhân hoạt động phi lợi nhuận do Nhà nước huy tổ chức nghề nghiệp là chủ sở hữu như ở Trung Quốc, Nhật Bản huy Canada, Sở giao dịch hàng hóa ở các mức này thuộc sở hữu nhà nước nhưng không phải là cơ quan nhà nước và hoạt động độc lập với mục tiêu là thở ra và duy trì một thị trường hàng hóa tương lai tập trung được hỗ trợ các phương tiện hiện đại để các thương nhân tiến hành giao dịch. Sở giao dịch ngũ các Tokyo TGE là một ví dụ cho mô hình này được thành lập dưới sự quản lý của bộ Nông, Lâm, Ngư nghiệp Nhật Bản. Ngoài ra còn có sàn giao dịch hợp đồng tương lai Thượng Hải; Sản giao dịch hàng hoa Đại Liên của Trung Quốc hay Sở giao dịch hàng hóa tương lai Toronto của Canada đều được tổ chức theo cách thức này. Xem thêm: Các loại hàng hóa được mua bán trên Sở giao dịch hàng hóa 2. Quy định về Sở giao dịch hàng hóa:Điều kiện thành lập và chấm dứt hoạt động * Thẩm quyền cho phép thành lập Theo quy định của nghị định 158/2006/NĐ-CP chủ thể có thẩm quyền cấp, cấp lại, sửa đổi, bổ sung giấy phép thành lập Sở giao dịch hàng hóa; phê chuẩn Điều lệ hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa là Bộ trưởng Bộ Công Thương. Nếu như các doanh nghiệp hoạt động mua bán hàng hoá thông thường chỉ cần đăng ký kinh doanh tại Sở Kế hoạch và Đầu tư thi Sở giao dịch hàng hóa phải được cho phép của Bộ Công Thương khi thành lập. Đây được xem là quy định mang tính chặt chẽ hơn đối với hoạt động trong lĩnh vực MBHH qua Sở giao dịch hàng hóa. Trong Luật mua bán hàng hóa tương lai của Hàn Quốc cũng có quy định tương tự rằng Bộ trưởng Tài chính và Kinh tế sau khi tham vấn các Bộ trưởng chịu trách nhiệm về mặt hàng liên quan sẽ quyết định cho phép thành lập Sở giao dịch hàng hóa (Điều 8). Một số nước trên thế giới còn quy định về cơ quan quản lý các Sở giao dịch hàng hóa và hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch một các chuyên biệt. Tại Mỹ có Uỷ ban quản lý giao dịch hàng hóa tương lai CFCT là cơ quan cao nhất thuộc cấp Liên bang quản hoạt động mua bán hàng hóa tương lai. Ở Nhật Bản cơ quan quản lý cấp nhà nước về MBHH qua Sở giao dịch là Uỷ ban quản lý quốc gia về giao dịch hàng hóa tương lai. Luật về Sở giao dịch hàng hóa nông sản Thái Lan quy định cơ quan quản lý Sở giao dịch hàng hóa là Uỷ ban giao dịch kỳ hạn nông sản AFCT. Điều kiện thành lập: Hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa có liên quan mật thiết tới các hoạt động như nghiệp vụ ngân hàng, hoạt động đấu giả hàng hoá, kiểm định chất lượng hàng hoá,… không chỉ tiềm ẩn nhiều rủi ro mà còn có ảnh hưởng đến thị trường hàng hoá nói chung. Vì vậy pháp luật đã quy định những điều kiện cần thiết vate Windows để thành lập Sở giao dịch hàng hóa, cụ thể: + Điều kiện về vốn pháp định là 150 tỷ đồng trở lên. Đây có thể được xem là điều kiện quan trọng nhất trong việc thành lập Sở giao dịch hàng hóa. Xuất phát từ chức năng hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa cũng như trách nhiệm đảm bảo cho các bên về giao dịch thì việc quy định về vốn pháp định là cần thiết. + Điều lệ hoạt động phù hợp với quy định của pháp luật. – Giám đốc hoặc Tổng giám đốc phải có bằng đại học, cử nhân trở lên và có thời gian công tác trong lĩnh vực tài chính – kinh tế ít nhất là 5 năm, có đủ năng lực hành vi dân sự và không thuộc đối tượng bị cấm quản lý doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp. + Các điều kiện khác theo quy định của Luật Doanh nghiệp. Xem thêm: Quy định về hợp đồng mua bán hàng hóa qua sở giao dịch Sau khi đảm bảo các điều kiện cần thiết để thành lập Sở giao dịch hàng hóa, việc thành lập và cấp phép hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa sẽ tuân theo thủ tục cấp giấy phép thành lập của pháp luật chuyên ngành. Hồ sơ đề nghị thành lập; thủ tục cấp, sửa đổi, bổ sung, cấp lại giấy phép thành lập; phê chuẩn Điều lệ hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa được quy định cụ thể tại nghị định 158/2006/NĐ-CP từ Điều 7 đến Điều 14 và Thông tư 03/2009/TT-BCT từ mục 1 đến mục V. Với quy định về thành lập Sở giao dịch hàng hóa như hiện nay mới chỉ có Sở giao dịch hàng hóa Việt Nam VNX và Sở giao dịch hàng hóa INFO Infocomex là các Sở giao dịch hàng hóa được thành lập theo đúng tinh thần của Luật thương mại và nghị định 158/2006/NĐ-CP. Trên thực tế Trung tâm giao dịch cà phê Buôn Mê Thuột được thành lập tại Đắk Lắk năm 2006, các sản giao dịch vàng tồn tại từ năm 2007 đến cuối tháng 3/2010; các sản giao dịch sắt thép, đường, hạt điều được thành lập và quản lý bởi CTCP Giao dịch hàng hoá Sài Gòn Thương Tín (Sacom-STE) từ năm 2009;… cũng thực hiện các giao dịch kỳ hạn nhưng không được gọi là Sở giao dịch hàng hóa. Vấn đề pháp lý cho hoạt động của các sản giao dịch trên như thế nào vẫn còn đang bỏ dở cần sớm được hoàn thiện. *Chấm dứt hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa Trong quá trình hoạt động nếu Sở giao dịch hàng hóa rơi vào các trường hợp giải thể hoặc lâm vào tình trạng phá sản, Sở giao dịch hàng hóa sẽ chấm dứt hoạt động. Luật thương mại và nghị định 158/2006 NĐ-CP không có quy định cụ thể về việc giải thể, phá sản của Sở giao dịch hàng hóa nên giải quyết việc Sở giao dịch hàng hóa giải thể hay phá sản sẽ tuân theo các quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 và Luật Phá sản 2004 cùng các văn bản hướng dẫn thi hành. Nếu như các nội dung về thành lập và hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa được quy định rõ ràng thì việc bỏ ngỏ các quy định về chấm dứt hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa là một thiếu sót đáng tiếc. Các quy định chung của Luật Doanh nghiệp 2005 và Luật Phá sản 2004 không thể lường trước cũng như giải quyết thỏa đáng những hậu quả do việc chấm dứt hoạt động Sở giao dịch hàng hóa mang lại. Nếu như Chính phủ đã ban hành nghị định 167/2006/NĐ-CP hướng dẫn áp dụng Luật phá sản với doanh nghiệp đặc biệt và tổ chức hoạt động của quản lý, thanh lý tài sản và nghị định số 114/2008/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết Luật phá sản đối với doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm, chứng khoán và tài chính thì cũng cần phải có quy chế riêng hướng dẫn.
Hiện nay mua bán hàng hóa qua Sở Giao dịch diễn ra rất phổ biến trong nền kinh tế thị trường, nhất là tại các nước phát triển. Tại Việt Nam phương thức mua bán hàng hóa qua Sở Giao dịch mới chỉ phát triển trong những năm gần đây. Vậy Sở Giao dịch hàng hóa là tổ chức như thế nào? Có chức năng và nhiệm vụ như thế nào? Sở Giao dịch hàng hóa (tên tiếng anh là Mercantile Exchange hoặc Goods Exchange) là chủ thể trung tâm của hoạt động mua bán hàng hóa tương lai. Sở Giao dịch hàng hóa khi mới ra đời là sản phẩm của sự phát triển của hoạt động thương mại trong lĩnh vực nông nghiệp, phục vụ trực tiếp cho việc mua bán, tiêu thụ nông sản. Tại Khoản 6 Điều 1 Nghị định 51/2018/NĐ-CP ngày 9 tháng 4 năm 2018 sửa đổi bổ sung Điều 6 của Nghị định 158/2006/NĐ-CP quy định về địa vị pháp lý của Sở Giao dịch hàng hóa như sau:
Trong thị trường hàng hóa tương lai, Sở Giao dịch hàng hóa có vị trí của chủ thể tổ chức và điều hành hoạt động mua bán hàng hóa. Sở Giao dịch hàng hóa tồn tại ở các nước rất đa dạng về hình thức tổ chức và cơ chế vận hành, tuy vậy, bán chất chung của Sở Giao dịch hàng hóa là một tổ chức nghề nghiệp, có tư cách pháp nhân, hoạt động theo nguyên tắc hạch toán kinh tế độc lập. Việc thành lập Sở Giao dịch hàng hóa phải tuân thủ theo các quy định của pháp luật về điều kiện và thủ tục chặt chẽ. Tại Khoản 1 Điều 67 Luật Thương mại 2005 quy định Sở Giao dịch hàng hóa có những chức năng sau đây: + Cung cấp các điều kiện vật chất - kỹ thuật cần thiết để giao dịch mua bán hàng hoá. Sở Giao dịch hàng hóa cung cấp và duy trì một nơi mua bán cụ thể, có tổ chức và cơ sở vật chất kĩ thuật cần thiết để giao dịch mua bán hàng hóa. + Điều hành các hoạt động giao dịch. Đưa ra các quy tắc giao dịch, giám sát và thực thi những tiêu chuẩn đạo đức và tài chính đối với thương nhân hoạt động tại Sở Giao dịch, kiếm soát chặt chẽ hoạt động của thành viên và các giao dịch, đảm bảo cho các giao dịch được hoạt động hiệu quả + Niêm yết các mức giá cụ thể hình thành trên thị trường giao dịch tại từng thời điểm. Điều này giúp các nhà đầu tư đưa ra quyết định của mình, tránh hiện tượng đồng thổi giá trên thị trường. Các vấn đề cụ thể về điều kiện thành lập, quyền hạn, trách nhiệm của Sở Giao dịch hàng hóa được quy định cụ thể tại Nghị định 158/2006/NĐ-CP ngày 28 tháng 12 năm 2006 và Nghị định 51/2018/NĐ-CP ngày 9 tháng 4 năm 2018 sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 158/2006/NĐ-CP. Theo quy định tại Điều 15 Nghị định 158/2006/NĐ-CP ngày 28 tháng 12 năm 2006 và bổ sung bởi Khoản 15 Điều 1 Nghị định 51/2018/NĐ-CP ngày 9 tháng 4 năm 2018, quyền hạn của Sở Giao dịch hàng hóa như sau: + Lựa chọn loại hàng hoá trong danh mục hàng hoá được quy định tại Điều 32 Nghị định này để tổ chức giao dịch mua bán hàng hoá qua Sở Giao dịch hàng hóa. + Tổ chức, điều hành và quản lý hoạt động giao dịch mua bán hàng hoá qua Sở Giao dịch hàng hóa. + Chấp thuận, huỷ bỏ tư cách thành viên theo quy định của Điều lệ hoạt động của Sở Giao dịch hàng hóa. + Yêu cầu các thành viên kinh doanh ký quỹ đảm bảo tư cách thành viên, ký quỹ giao dịch theo quy định của Điều lệ hoạt động của Sở Giao dịch hàng hóa. + Thu phí thành viên, phí giao dịch, phí cung cấp dịch vụ thông tin và các loại phí dịch vụ khác theo Điều lệ hoạt động của Sở Giao dịch hàng hóa và theo quy định của pháp luật. + Kiểm tra, giám sát hoạt động giao dịch và công bố thông tin của các thành viên. + Yêu cầu các thành viên thực hiện các biện pháp quản lý rủi ro được quy định trong Điều lệ hoạt động của Sở Giao dịch hàng hóa. + Chỉ định thành viên kinh doanh khác thực hiện các hợp đồng đang được nắm giữ bởi một thành viên kinh doanh bị chấm dứt tư cách thành viên theo quy định tại Điều 24 Nghị định này. + Làm trung gian hoà giải theo yêu cầu khi phát sinh tranh chấp liên quan đến hoạt động mua bán hàng hoá qua Sở Giao dịch hàng hóa. + Sở Giao dịch hàng hóa tại Việt Nam có quyền liên thông với Sở Giao dịch hàng hóa ở nước ngoài. Nhiệm vụ của Sở Giao dịch hàng hóa được quy định tại Điều 16 Nghị định 158/2006/NĐ-CP ngày 28 tháng 12 năm 2006 và bổ sung bởi Khoản 16 Điều 1 Nghị định 51/2018/NĐ-CP ngày 9 tháng 4 năm 2018: + Tổ chức hoạt động mua bán hàng hoá đúng với quy định của Nghị định 158/2006/NĐ-CP ngày 28 tháng 12 năm 2006 và Điều lệ hoạt động của Sở Giao dịch hàng hóa; + Tổ chức các giao dịch mua bán hàng hoá qua Sở Giao dịch hàng hóa một cách công bằng, trật tự và hiệu quả. Chịu trách nhiệm cuối cùng về mọi hoạt động mua bán hàng hoá qua Sở Giao dịch hàng hóa; + Công bố Điều lệ hoạt động, Giấy phép thành lập Sở Giao dịch hàng hóa đã được Bộ trưởng Bộ Thương mại phê chuẩn, cấp, sửa đổi, bổ sung; công bố danh sách và các thông tin về thành viên của Sở Giao dịch hàng hóa; công bố thông tin về các giao dịch và lệnh giao dịch mua bán hàng hoá qua Sở Giao dịch hàng hóa và các thông tin khác theo Điều lệ hoạt động của Sở Giao dịch hàng hóa; + Thực hiện việc báo cáo định kỳ hoặc đột xuất theo yêu cầu của Bộ Thương mại về các thông tin liên quan đến hoạt động mua bán hàng hoá qua Sở Giao dịch hàng hóa và danh sách thành viên tại thời điểm báo cáo; + Cung cấp thông tin và phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền trong công tác thanh tra, kiểm tra và phòng chống các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến giao dịch mua bán hàng hoá qua Sở Giao dịch hàng hóa; + Thực hiện chế độ thống kê, kế toán, kiểm toán theo quy định của pháp luật. Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ, quản trị rủi ro và giám sát, ngăn ngừa những xung đột lợi ích trong nội bộ; + Chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho các thành viên của Sở Giao dịch hàng hóa trong trường hợp Sở Giao dịch hàng hóa gây thiệt hại cho các thành viên, trừ trường hợp bất khả kháng theo quy định của pháp luật; + Ban hành các quy chế niêm yết, công bố thông tin và giao dịch mua bán hàng hóa qua Sở Giao dịch hàng hóa. Ban hành và công bố quy chế hoạt động và quản lý rủi ro của Trung tâm thanh toán bù trừ; + Thực hiện các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật. Trên đây là những khái quát về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Giao dịch hàng hóa. Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Thương mại 2005 Luật Hoàng Anh |
