Theo thống kê của tổ chức nghiên cứu WeAreSocial, điểm đáng ngạc nhiên là người trung niên đang tích cực sử dụng facebook hơn. Ở bình diện toàn cầu, năm 2014 chỉ có 10,2% người sử dụng facebook ở tuổi trung niên (trên 40 tuổi). Sang năm 2015, con số này đạt đạt 13,05% và dự báo sẽ tăng nhanh trong những năm tiếp theo. Trước kia, nhóm người thuộc tuổi trung niên thường thiếu tự tin và thiếu lòng tin với công nghệ. Đối với họ, công nghệ là thứ gì đó phức tạp, khó hiểu và chỉ dành cho giới trẻ. Họ cần nhiều thời gian để làm quen với cái mới. Cha mẹ hay nói với con cái mình rằng: “Làm gì mà con dán mắt vào màn hình thế? Có cái gì hay đâu!”  Sinh năm 1920, cụ Lê Thi ở Xa La - Hà Đông (Hà Nội) được nhiều người biết đến với biệt danh là “cụ bà xì tin” bởi thói quen lướt Facebook hàng ngày. Ảnh: Hà Trang/Dân trí Tuy nhiên, những năm trở lại đây, người trung niên sử dụng facebook nhanh nhạy không khác gì giới trẻ. Họ quản lý con cái, chia sẻ cuộc sống, giao lưu với anh em bạn hữu, hay cả làm việc,… Facebook luôn luôn được cải tiến về tính năng tương tác và quan trọng là rất hiểu người dùng, khiến giới trung niên không thể chối từ. Tuy nhiên, mạng xã hội lớn nhất hành tinh một mặt kết nối mọi người đến gần nhau hơn, mặt khác, có thể gây nên những hậu quả xấu nếu người sử dụng không thể kiểm soát được bản thân. Mỗi người sử dụng facebook như một “nhà báo nhân dân” cung cấp cho bạn bè nội dung tổng hợp tin tức, giải trí khiến mọi người không cần rời facebook mà vẫn có thể cập nhật đủ tình hình thời sự hàng ngày. Khoảng cách về địa lý được xoá nhoà tạo cho người sử dụng sự tiện lợi và niềm vui được loan tin hàng ngày. Hiện nay, nhiều người trung niên nổi tiếng rất ưa thích sử dụng mạng xã hội, trong đó facebook là lựa chọn hàng đầu. Các nghệ sỹ, nhà báo, doanh nhân,…dùng facebook không chỉ như một trang nhật ký chia sẻ cuộc sống, mà còn nói lên quan điểm về các vấn đề nóng của xã hội. Những chia sẻ của họ được nhiều người hưởng ứng và tạo nên những cơn sóng tranh luận nảy lửa. Tâm lý người trung niên và người già hiện nay đang thay đổi theo hướng thích chia sẻ bản thân và những nội dung tích cực trên mạng xã hội. Trong bài báo “Những người ái kỷ trung niên mới là những người yêu Facebook” đăng trên tạp chí Spectator (Anh), tác giả Rod Liddle viết: “Thế hệ những người sinh trong khoảng thời gian từ năm 1955 đến năm 1985 có nhận thức lớn về bản thân họ. Họ luôn luôn điềm đạm ngoài phòng xưng tội, sẵn sàng tiết lộ những chi tiết bình thường nhất trong cuộc sống. Không có gì ngạc nhiên khi họ yêu thích sự phô trương thực tại trên mạng xã hội” Điều này thật dễ hiểu, facebook tạo nên “thế hệ cần người khác” (clingy generation) và những người ái kỷ (narcissist - yêu bản thân). Xu hướng thể hiện bản thân và kết nối mọi người lan truyền qua môi trường kỹ thuật số ngày càng rõ rệt. Những người trung niên, họ từng trải và chín chắn hơn giới trẻ. Sự yêu thích sử dụng mạng xã hội của nhóm người dùng này là một điều đáng mừng cho facebook và mọi người. Liệu có thể hy vọng rằng những người sử dụng facebook trung niên sẽ tạo ra những thay đổi tích cực trong cộng đồng sử dụng facebook và xã hội trong tương lai? Đang trên đà già hóa dân số, Bạc Liêu nói riêng, cả nước nói chung ngày càng có thêm nhiều người cao tuổi (NCT) sử dụng mạng Internet phục vụ công việc, giải trí, kết nối với người thân, người quen. Song, cách thức sử dụng Internet, bao gồm mạng xã hội (MXH) an toàn đối với người già là vấn đề cần được lưu tâm. NGƯỜI GIÀ ONLINE Con cái đã trưởng thành, đa phần đều ở lại TP. Hồ Chí Minh làm việc sau khi học xong, nên vợ chồng bà Võ Thị Xuyên (huyện Vĩnh Lợi) bất đắc dĩ trở thành “vợ chồng son” khi bước qua tuổi 60. Mỗi năm, các con về nhà được vài lần, còn lại chủ yếu thăm hỏi nhau qua điện thoại. Gần đây, bà Xuyên được các con chuyển giao và hướng dẫn sử dụng chiếc điện thoại thông minh đã qua sử dụng, để dần quen với việc gọi video Zalo. Riêng người cha vẫn gắn bó với điện thoại “cục gạch”. Số liệu tính đến tháng 6/2023, Bạc Liêu có khoảng 110.000 NCT (chiếm gần 10% dân số), trong đó, độ tuổi 60 - 70 chiếm phần đông. Trong bối cảnh gia đình nhiều thế hệ giảm mạnh, con cháu ít, lại có xu hướng đi học, đi làm xa, có gia đình thì ra ở riêng nên ngày càng nhiều NCT tìm đến MXH để có thêm kênh kết nối, hình thức giải trí nhằm bớt cô đơn. Cũng có NCT sử dụng Internet, lướt MXH để tìm hiểu, chia sẻ cách thức trồng trọt, chăn nuôi, thậm chí là mua sắm trực tuyến. Một nghiên cứu của nước ngoài đã chỉ ra rằng, người già sử dụng Internet có mức độ hạnh phúc cao hơn đáng kể so với người không sử dụng. Cũng giống như số đông cộng đồng mạng, NCT ở Bạc Liêu chủ yếu sử dụng Facebook, Zalo, YouTube. Bên cạnh lợi ích, việc sử dụng Internet đã được cảnh báo có nhiều mặt trái, và người dùng là NCT không phải là trường hợp ngoại lệ. Cách nay một tuần, ông Đ.H.T - cán bộ hưu trí đang sống ở phường Nhà Mát (TP. Bạc Liêu) có chia sẻ: “Gần đây, Facebook của chú hiện lên nhiều quảng cáo mại dâm. Trên màn hình xuất hiện các hình ảnh của những cô gái trẻ mặc đồ “tươi mát” và bên dưới có cả số điện thoại liên hệ”. AN TOÀN TRỰC TUYẾN Mấy tháng qua, chúng tôi đã ghi nhận nhiều phản ánh tương tự và ngay cả Facebook của chúng tôi cũng có những quảng cáo này, kèm theo lời hướng dẫn “ib để điều đào” (ib viết tắt của inbox: nhắn tin vào phần bình luận bên dưới). Đây có thể là một cạm bẫy nhằm đánh cắp thông tin cá nhân, lừa đảo chiếm đoạt tài sản nếu người sử dụng Internet gọi điện hoặc nhắn tin. Kaspersky - doanh nghiệp an ninh mạng của Nga từng đưa ra khuyến cáo 86% NCT kết nối Internet không nghĩ mình là mục tiêu của tội phạm và không tự bảo vệ mình đúng cách. Còn theo Bộ Công an Việt Nam, NCT là đối tượng tấn công chủ yếu của tội phạm mạng. NCT hay cả tin và đã có những vụ việc NCT bị lừa tiền, hay bị lợi dụng để chia sẻ tin tức không chính xác, thông tin xấu, độc. NCT có nhiều kinh nghiệm sống, riêng với cán bộ hưu trí thì có thêm hiểu biết về Đảng, Bác Hồ, đã được tôi rèn bản lĩnh chính trị. Những mặt mạnh này của NCT nếu được phát huy sẽ giúp môi trường trên không gian mạng thêm sạch, an toàn và công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch sẽ thêm mạnh. Ông Phạm Ngọc Thành - Trưởng Ban đại diện Hội NCT tỉnh, cho biết: “Trong các cuộc họp, chúng tôi có phổ biến văn bản của Đảng ủy Khối các cơ quan tỉnh về việc sử dụng MXH. Thời gian tới, Hội sẽ quan tâm hơn việc NCT sử dụng MXH để có định hướng, hướng dẫn sử dụng an toàn, hữu ích”. Số hội viên Hội NCT chỉ chiếm 72% tổng số NCT toàn tỉnh, cho nên cùng với sự quan tâm của Hội nói riêng, xã hội nói chung, con cháu cần dành thời gian chia sẻ, hướng dẫn ông bà, cha mẹ cách thức an toàn trực tuyến. |
