Tổ chức hoạt động trải nghiệm là một hoạt động giáo dục có ý nghĩa thiết thực và đem lại những hiệu quả nhất định đáp ứng tốt những yêu cầu đổi mới trong giáo dục phổ thông nói chung và giáo dục mầm non nói riêng. Tuy nhiên, để phát huy những lợi ích của hoạt động trải nghiệm trong giáo dục trẻ, góp phần phát triển toàn diện cho trẻ em ở lứa tuổi mầm non, nhà giáo dục cần phải xác định rõ được những phương pháp và điều kiện tổ chức hoạt động trải nghiệm sao cho phù hợp với thực tiễn mà một trong những yếu tố cần thiết phải kể đến là phương pháp thực hành – trải nghiệm trong giáo dục mầm non để vận dụng vào thực tiễn tổ chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ. Show
Học sinh trường mầm non Trumpkids tham gia trải nghiệm tại Phân hiệu ĐHTN tại tỉnh Lào Cai 1. Hoạt động trải nghiệm trong giáo dục mầm non Tổ chức hoạt động trải nghiệm trong giáo dục mầm non tức là giúp trẻ em ở lứa tuổi này được trải qua các hoạt động, được làm, được tiếp xúc trực tiếp, thông qua các hoạt động thực tế để trẻ được lĩnh hội, nhận thức và cảm nhận thấu đáo các nội dung giáo dục, qua đó giúp trẻ tăng cường hiểu biết, phát triển kĩ năng, định hình các giá trị sống và phát triển tiềm năng bản thân. Phương pháp thực hành – trải nghiệm là phương pháp giúp trẻ trong quá trình tìm hiểu, khám phá và lĩnh hội sự vật, hiện tượng một cách sâu sắc, ngoài nghe giáo viên nói, quan sát, trẻ cần trực tiếp tham gia các hoạt động thực tế để phát hiện ra những tính chất đặc trưng của sự vật hiện tượng. Ở bậc học mầm non có rất nhiều các phương pháp khác nhau để tổ chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ, trong đó phương pháp thực hành – trải nghiệm là một trong những phương pháp giúp trẻ tích lũy được những kỹ năng và kinh nghiệm cần thiết góp phần phát triển tiềm năng của bản thân trẻ. 2. Vận dụng phương pháp thực hành – trải nghiệm trong giáo dục mầm non Phương pháp thực hành – trải nghiệm trong tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho trẻ mầm non thường gắn với các phương pháp cụ thể như: Phương pháp thực hành thao tác với đồ vật, đồ chơi: Đây là phương pháp giúp trẻ sử dụng và phối hợp các giác quan trong hoạt động, phát triển sự linh hoạt của các giác quan trong hoạt động nhận thức, cũng như rèn sự linh hoạt khéo léo trong vận động của cơ thể, của đôi bàn tay, hình thành các phẩm chất vận động cho trẻ thông qua các hành động, thao tác với đồ vật,đồ chơi, qua đó giúp trẻ được trải nghiệm các thao tác hành động với đồ vật, đồ chơi giúp trẻ lĩnh hội được những kinh nghiệm của lịch sử – xã hội ẩn tàng trong thế giới đồ vật. Vì vậy, giáo viên cần thường xuyên cho trẻ khám phá đồ vật, đồ chơi thông qua các hoạt động thực tiễn với đồ vật như: Cầm, nắm, chồng xếp, xếp hạt, xâu hạt… Khi tổ chức cho trẻ thực hành thao tác với đồ vật, đồ chơi cần chú ý đến khả năng của trẻ, cũng như các điều kiện thực tiễn, hướng dẫn làm mẫu cho trẻ quan sát để trẻ bắt chước và làm theo. Quan sát trẻ hoạt động, giúp đỡ trẻ khi cần thiết, nhận xét đánh giá sản phẩm hoạt động của trẻ trên tinh thần động viên khích lệ, tạo hứng thú, niềm tin và động lực cho trẻ trong các hoạt động tiếp theo. Trẻ 24 – 36 tháng tham gia trải nghiệm xâu hạt và xếp chồng các khối gỗ Phương pháp trò chơi: Là thông qua hoạt động chơi để thực hiện các mục tiêu giáo dục và dạy học cho trẻ và cũng qua chơi trẻ được trải nghiệm cuộc sống, hoạt động, công việc, các mối quan hệ của người lớn trong xã hội. Phương pháp dạy học bằng trò chơi gây được hứng thú tích cực cho trẻ, khi tham gia vào trò chơi trẻ được hoạt động với niềm vui sướng và hạnh phúc vô tận khiến cho việc dạy học và giáo dục trẻ trở lên nhẹ nhàng mà hiệu quả lại cao. Các trò chơi thường được tổ chức cho trẻ ở trường mầm non như: Trò chơi đóng vai theo chủ đề, trò chơi học tập, trò chơi đóng kịch, trò chơi xây dựng kiến trúc, trò chơi vận động… Việc lựa chọn các các trò chơi để qua đó tổ chức hoạt động trải nghiệm phải được giáo viên tiến hành công phu sao cho phù hợp với mục tiêu, nội dung và các chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non. Khi tổ chức giáo viên cần phải luôn khéo léo, không áp đặt gò bó để giữ được tính hồn nhiên của trẻ thơ, kích thích trí thông minh, trí tưởng tượng, phát huy sáng kiến, làm giàu cảm xúc cho trẻ. Trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi tham gia trải nghiệm trò chơi vận động kéo co Trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi tham gia trải nghiệm trò chơi đóng vai làm bác sĩ Phương pháp luyện tập: Là phương pháp được thực hiện khi trẻ phải hoàn thành một nhiệm vụ thực tiễn nào đó do người lớn yêu cầu như xây trường tiểu học, công viên, xây một cây cầu…. Phương pháp luyện tập có hai cách giao nhiệm vụ cho trẻ, thứ nhất là giao nhiệm vụ theo mẫu có sẵn, trẻ được xem mẫu do giáo viên giới thiệu về đối tượng, nhưng quan trọng nhất là giải thích cho trẻ biết cách làm thế nào. Cách thứ hai là giao nhiệm vụ theo điều kiện, ở đây trễ chỉ được giới thiệu những điều kiện để làm nhiệm vụ, qua đó kích thích tính tích cực, chủ động đồng thời khơi dậy nhiều sáng kiến của trẻ khi hoạt động. Tổ chức phương pháp luyện tập giáo viên cần lưu ý cho trẻ luyện tập đi luyện tập lại nhiều lần, bài tập phải sắp xếp từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, thường xuyên cho trẻ luyện tập hàng ngày, có như vậy trẻ được trải nghiệm trong các hoạt động thường xuyên, giúp trẻ hình thành những kĩ năng cần thiết. Trẻ 5 – 6 tuổi trải nghiệm xây khu phố của bé Phương pháp làm thí nghiệm đơn giản: Là phương pháp tổ chức cho trẻ thực hiện hành động thực tiễn tạo ra một kết quả nào đó nhằm kiểm định tính chất của sự vật và hiện tượng xung quanh. Ví dụ như: quan sát sự nảy mầm của hạt, cho các thanh nam châm tác động vào nhau để tạo ra sức hút, lực đẩy, cho gió thổi làm quay chong chóng hay đậy nắp lên cốc nước sôi để hơi nước ngưng tụ lại đó, tạo thành những giọt nước (như mưa)…..Đây là phương pháp giúp trẻ được trải nghiệm qua các tình huống thực tiễn mà giáo viên tổ chức, giúp trẻ có cơ sở nhận thức khám phá thế giới xung quanh, phát huy tính tích cực hoạt động, óc tò mò, trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ phát triển. Trẻ 5 – 6 tuổi tham gia trải nghiệm thí nghiệm hạt nảy mầm Như vậy có thể nói phương pháp thực hành – trải nghiệm bao gồm các phương pháp nêu trên góp phần giúp giáo viên tổ chức hoạt động trải nghiệm thành công. Tuy nhiên, hiệu quả của các phương pháp này trong quá trình thực hiện còn bị chi phối bởi nhiều yếu tố, do đó người giáo viên mầm non phải luôn có sự chủ động, linh hoạt và sáng tạo trong quá trình hoạt động. Tổ chức hoạt động trải nghiệm có ý nghĩa quan trọng trong giáo dục trẻ em mầm non, giúp trẻ biết vận dụng những kiến thức, kĩ năng, thái độ và cả những kinh nghiệm của bản thân vào thực tiễn một cách sáng tạo, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng tốt yêu cầu đổi mới trong giáo dục mầm non hiện nay. Bài và ảnh: La Thị Bích Ngọc – Khoa Sư phạm
Trẻ em mẫu giáo chưa phát triển hoàn thiện trong suy nghĩ và hành vi, chính vì vậy phương pháp dạy học cần có sự khoa học. Chắc chắn mỗi giáo viên mầm non luôn mong muốn các bé có thể tiếp thu và tập trung vào bài giảng. Trong bài viết sau đây, Hachium sẽ giới thiệu đến bạn 8 phương pháp dạy học tích cực cho trẻ mầm non. Tùy thuộc vào đặc điểm học sinh mà bạn có thể chọn cách dạy hợp lý. 1. Giới thiệu phương pháp dạy học tích cực cho trẻ mầm non
Phương pháp dạy học tích cực rất phổ biến tại các trường mầm non Trong lớp học sẽ không còn giảng dạy theo phương pháp truyền thống, giáo viên đọc giảng và học sinh lắng nghe, ghi chép. Thay vào đó giáo viên sẽ là người tổ chức các hoạt động vui chơi kết hợp trao đổi và chia sẻ kiến thức. Điều này không có nghĩa phương pháp mới phủ nhận hiệu quả của cách dạy học truyền thống. Cách dạy học tích cực chỉ khéo léo thay đổi, giúp phát huy sự hợp tác của người học. Phương pháp dạy học tích cực còn khá mới mẻ và đòi hỏi sự cố gắng đến từ cả giáo viên và học sinh. Nếu tổ chức và thực hiện hợp lý thì phương pháp dạy học này sẽ đem lại hiệu quả bất ngờ. 2. Bản chất của phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm nonBản chất của phương pháp dạy học tích cực cho trẻ mầm non chính là kích thích, sự hợp tác, chủ động của học sinh với giáo viên và ngược lại.
Phương pháp dạy tích cực giúp người học chủ động 3. Đặc điểm cơ bản của phương pháp dạy học tích cực ở mầm nonĐể có thể áp dụng hiệu quả phương pháp dạy và học mới này thì bạn cần nắm rõ được đặc điểm cơ bản. Cụ thể như sau: 3.1 Dạy học thông qua tổ chức hoạt động học tập của người họcTrong mỗi tiết học giáo viên là người dẫn dắt, tổ chức các hoạt động học tập. Trẻ sẽ là người khám phá ra những kiến thức trong các hoạt động đó bằng các hình thức: thảo luận, quan sát, phản biện. Nhờ vậy, các em sẽ có được tri thức bằng cách riêng, giúp nhớ lâu và không bị rập khuôn. 3.2 Dạy học chú trọng tự họcGiáo viên sẽ giúp học sinh hình thành thói quen tự học. Các em sẽ có thời gian nghiên cứu kiến thức trước khi đến lớp hoặc trong tiết học. Từ đó kiến thức được tiếp thu một cách chủ động và cô giáo sẽ là người phân tích, giảng giải kiến thức đó khi lên lớp. 3.3 Tăng cường học tập cá nhân, phối hợp học tập theo nhómTrong việc học tập thì năng lực của học sinh sẽ được hình thành chủ yếu từ các hoạt động học tập cá nhân. Thông qua tranh biện, trình bày ý kiến cá nhân thì các kỹ năng mềm, kiến thức của các em sẽ được trau dồi một cách tự nhiên. Ngoài ra, tổ chức các hoạt động nhóm rất quan trọng khi áp dụng phương pháp dạy học tích cực cho trẻ mầm non. Làm việc nhóm giúp các em rèn luyện kỷ luật, đoàn kết và cùng hợp tác để giải quyết vấn đề. Đây là một kỹ năng rất cần thiết cho cuộc sống sau này của trẻ em. Hoạt động nhóm giúp các em trau dồi kiến thức phong phú 3.4 Kết hợp đánh giá của giáo viên và người họcViệc kết hợp đánh giá của giáo viên và học sinh sẽ thể hiện được sự dân chủ trong lớp học. Ngoài ý kiến của giáo viên thì cần tạo điều kiện để các học sinh đánh giá lẫn nhau. 4. Lợi ích khi ứng dụng phương pháp dạy học tích cực ở trường mầm nonTrên thực tế phương pháp dạy học tích cực đem lại nhiều lợi ích cho cả cô và trò:
Trẻ phát huy được năng lực sáng tạo thông qua phương pháp học mới 5. Một số vấn đề giáo viên cần quan tâmĐể có thể áp dụng phương pháp giáo dục tích cực cho trẻ mầm non thành công là điều không dễ dàng. Điều này đòi hỏi giáo viên cần có sự tinh tế và sắp xếp những vấn đề sau đây hợp lý. 5.1 Hỗ trợ trẻ sử dụng tất cả các giác quan để khám pháCô giáo có thể tổ chức các hoạt động vui chơi học tập có yếu tố sử dụng các giác quan. Có thể kể đến như: ngửi, nghe, cầm nắm và cảm nhận. Từ đó, khuyến khích trẻ nêu ra ý kiến, suy nghĩ cá nhân để cùng trao đổi và tiếp thu kiến thức. 5.2 Giáo viên phải nắm vững các kỹ thuật dạy học tích cực cụ thểGiáo viên cần trau dồi các kiến thức kĩ năng về các phương pháp dạy học. Để có thể thực hiện thành công cách dạy học tích cực thì trước tiên giáo viên cần hiểu rõ về phương pháp dạy truyền thống. Sau đó, sử dụng hợp lý các kĩ thuật dạy truyền thống, khéo léo vận dụng để tạo sự hứng thú và chủ động cho học sinh. Giáo viên cần có kiến thức chuẩn về phương pháp dạy học Ví dụ khi sử dụng các kĩ thuật đặt câu hỏi thì cần đạt yêu cầu:
5.3 Khai thác và vận dụng phương pháp dạy học tích cực hợp lý, không lạm dụngĐể khai thác và vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong mầm non hiệu quả thì người giáo viên cần chú ý phối hợp các phương pháp với nhau một cách khoa học. Trong một tiết học có thể kết hợp các phương pháp để trẻ hứng thú học tập hơn. Tuy nhiên không nên quá lạm dụng. Ví dụ, giáo viên nên sử dụng phương pháp thảo luận nhóm để giúp trẻ có sự nhận biết, tiếp thu kiến thức đa dạng, phong phú hơn. Sau đó, có thể dùng phương pháp dạy học giúp trẻ giải quyết vấn đề. Nên kết hợp các phương pháp dạy để không gây nhàm chán cho người học 6. Hướng dẫn vận dụng phương pháp dạy học tích cực cho trẻ mầm nonSau đây là hướng dẫn 8 phương pháp dạy học tích cực trong trường mầm non mà bạn có thể tham khảo: 6.1 Phương pháp thảo luận nhómĐầu tiên là phương pháp thảo luận nhóm, đây là cách dạy học không mới nhưng nếu giáo viên tinh tế lồng vào tiết học thì sẽ đem lại hiệu quả tích cực. Hoạt động nhóm sẽ giúp trẻ thể hiện tinh thần đoàn kết đồng thời biết biểu lộ ý kiến cá nhân. Thảo luận nhóm là hoạt động không thể thiếu trong lớp học Được thảo luận, phản biện sẽ tạo hứng thú khám phá kiến thức cho trẻ mầm non. Giáo viên có thể dựa trên đặc điểm số lượng thành viên nhóm để có cách tổ chức thảo luận phù hợp. Lưu ý trong cách thực hiện hoạt động này:
6.2 Phương pháp dạy học giải quyết vấn đềPhương pháp dạy học giải quyết vấn đề cho trẻ mầm non cần thực hiện theo đúng trình tự. Bao gồm các bước sau:
6.3 Phương pháp đóng vaiPhương pháp đóng vai được nhiều giáo viên sử dụng trong các bài học. Đây là phương pháp nhận được sự hứng thú từ trẻ mẫu giáo. Tuy nhiên, giáo viên không nên để trẻ quá sa đà vào phần đóng vai mà quên đi mục tiêu chính của bài học. Điều quan trọng sau khi đóng vai trẻ cần có sự liên tưởng đến kiến thức để tham gia vào phần thảo luận phía sau. Đóng vai diễn kịch sẽ tạo được sự hứng thú cho trẻ 6.4 Phương pháp trò chơiTrò chơi sẽ kích thích sự tò mò và hứng thú với bài học cho các em. Giáo viên nên tổ chức trò chơi phù hợp với chủ đề bài học, độ tuổi của các em và đặc điểm lớp học. Cô nên ưu tiên chọn trò chơi có độ khó vừa phải để các em nắm được quy tắc trò chơi. Đồng thời khuyến khích tất cả học sinh cùng tham gia các trò chơi. Quan trọng nhất là các em học sinh đều thấy vui vẻ, thoải mái và hứng thú sau khi tham gia. Tổ chức trò chơi phù hợp với nội dung bài học 6.5 Phương pháp dạy học khám pháKhi sử dụng phương pháp khám phá thì giáo viên cần:
6.6 Phương pháp dạy học trải nghiệmThực hiện phương pháp dạy học tích cực cho trẻ mầm non bằng cách trải nghiệm cần có 4 bước. Đó là quan sát, suy nghĩ, cảm nhận và hành động. Phương pháp này giúp bé kết hợp và rèn luyện thể chất lẫn trí não trong học tập. Trẻ không chỉ nghe, nhìn mà còn cần sử dụng kiến thức để biểu lộ suy nghĩ, ứng xử. Do đó, cách dạy học trải nghiệm sẽ rất có ích và tác động mạnh mẽ đến cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của trẻ. 6.7 Phương pháp động nãoGiáo viên cần khích lệ trẻ tự suy nghĩ và đưa ra câu trả lời. Bạn có thể sử dụng những câu hỏi có độ khó tăng dần, nên bắt đầu từ câu hỏi ngắn 1 từ để hình thành phản xạ cho bé. Tất cả ý kiến dù đúng hay sai đều nên được thừa nhận và khích lệ. Bạn không nên phê phán câu trả lời của bé hay khen thưởng quá nhiều. Nên sử dụng lời khen ngợi đúng lúc, đúng chỗ. Giáo viên nên khuyến khích trẻ trình bày ý kiến cá nhân 6.8 Phương pháp dạy học theo dự ánPhương pháp dạy học dự án được chia thành 3 giai đoạn:
Phương pháp dạy học tích cực cho trẻ mầm non sẽ đem lại hiệu quả tốt cho việc dạy và học nếu áp dụng hợp lý. Hy vọng những chia sẻ trong bài viết trên từ Hachium sẽ có ích cho bạn đọc. |