Tại sao ở Việt Nam nên trồng rừng bằng cây con mà ko phải bằng cách khác gieo hạt, giâm cành

Nông nghiệp rừng và tại sao nên làm Nông nghiệp rừng?

1. Thế nào là nông nghiệp rừng?

Nông nghiệp rừng, là một hệ thống hỗn hợp cây và hoa màu để cung cấp cây thức ăn cho gia súc, nhiên liệu, lá khô, thảo dược, hoa quả, gỗ, …

Theo truyền thống, nông dân chỉ trồng 1 loại hoa màu trên 1 mảnh ruộng. Và người ta cũng cho rằng hoa màu không thể mọc được dưới bóng râm của cây to, nên người ta chặt cây ở vùng gần đất ruộng.

Vào thời còn nhiều rừng ở gần làng, không thiếu nhiên liệu, thức ăn cho gia súc… Nhưng giờ khi đã chặt quá nhiều cây thức ăn gia súc, làm củi đốt, gỗ,… và gia súc gặm cỏ nhiều đã phá hủy rừng. Vì vậy năng suất càng ngày càng thấp. Lở đất thường xuyên cũng là một vấn đề.

Bằng nông nghiệp rừng, sẽ đáp ứng được nhu cầu về thức ăn cho gia súc, gỗ, nhiên liệu, lại bảo vệ môi trường.

Bài viết này sẽ cho biết cách làm nông nghiệp rừng và quản lý nó để tăng năng suất.

2. Tại sao lại làm Nông nghiệp rừng?

Các lợi ích từ Nông nghiệp rừng:

Làm nông nghiệp rừng sẽ nâng cao năng suất cây thức ăn gia súc, củi đốt, gỗ, trái cây, thảo dược,…

Gia súc có thức ăn.

Nông trại làm ăn tốt hơn.

Các nhu cầu hằng ngày như thức ăn cho gia súc, nhiên liệu, lá khô, …đã được đất đáp ứng nên ít phải khai thác từ rừng, nhờ vậy rừng được bảo tồn.

Rễ cây ngăn cho đất bị rửa trôi. Lá cây cung cấp chất hữu cơ cho các vi sinh trong đất, làm đất thêm màu mỡ, cây có thêm dưỡng chất. Cây bảo vệ đất, đất cho cây dinh dưỡng. Vòng tròn này hoạt động để bảo vệ đời sống trong đất và độ màu mỡ tự nhiên.

Cây bảo vệ đất khỏi các tác hại của mặt trời chói chang, gió, mưa to, và giữ độ ẩm trong đất.

Bằng cách đáp ứng các nhu cầu hằng ngày về thức ăn cho gia súc, gỗ, nhiên liệu,… trong trang trại, sẽ mất ít thời gian để vào rừng hơn.

Nếu bạn làm nông nghiệp rừng trên đất của mình thì bạn không cần mua gỗ, trái cây, thảo dược, gỗ, củi, thức ăn gia súc,… Gia súc dễ nuôi hơn, cho thu nhập, và tổng thể thì kinh tế gia đình sẽ được nâng cao.

Không có cây thì độ ẩm trong đất sẽ bị mất đi. Đất có cây thì sương sẽ đọng trên lá rồi rơi xuống đất.

3. Làm thế nào để làm nông nghiệp rừng?

3.1 Làm nông nghiệp rừng ở đâu?

• Ở triền dốc, ven dốc
• Ở ven cánh đồng, hay biên giới của nông trại
• Ở hai bên đường
• Tùy theo địa hình

3.2 Trồng loại cây nào trong nông nghiệp rừng?

• Cây có lá nhỏ không che đất, ví dụ keo dậu Flemengia, Acacia.
• Các cây đa mục đích cho nhiều lợi ích như thức ăn cho gia súc, gỗ, củi, dược, chỗ cho ong ở, trái cây,…
• Cây rụng lá vào mùa đông, ví dụ dâu tằm, xoan…
• Cây không cạnh tranh với hoa màu trên mặt đất
• Cây có rễ sâu và không bị ảnh hưởng bởi cày xới ví dụ như đa phần cây họ đậu, Xoan.
• Cây có thể cắt thành hình dạng bất kỳ ví dụ như dâu tằm, keo dậu, ban, đào, mận.
• Cây cung cấp thức ăn ngon, dinh dưỡng cho gia súc, ví dụ cỏ voi, đa số cây họ đậu, sả,…
• Cây họ đậu cố định đạm, giúp tăng ni-tơ trong đất.

3.3 Làm thế nào để trồng cây trong Nông nghiệp rừng?

• Trồng cây giâm, ví dụ dâu tằm, cỏ voi, mía, đa;
• Trồng cây con trong vườn ương, ví dụ cà phê, Xoan, đào,… Cây có rễ cọc mọc nhanh như keo dậu, ban (đa số cây họ đậu), cây bông, đu đủ, đậu óc chó,… tốt nhất nên trồng trong vườn ương trên cao.
• Trồng đoạn rễ như cỏ bông, cardamon, sả, comfrey, cỏ vetiver;
• Bảo vệ cây con tự nhiên mọc lại trên đất;
• Bằng chiết cây, ví dụ cam, lựu, ổi;
• Gieo trực tiếp như sunhemp, Điên điển.

Rất dễ tự mình trồng nhiều cây hữu ích, chất lượng cao và đa mục đích cho nông nghiệp rừng trên trang trại của bạn.

Khi đã quyết định loại cây mình sẽ trồng, bạn cần gom hạt giống, cây con đúng thời điểm. Rồi bạn trồng ở vườn ương thích hợp, ở nhà.

3.4 Thiết kế hệ thống nông nghiệp rừng

Cần phải áp dụng các nguyên lý sau khi lên kế hoạch, thiết lập trang trại hay một hệ thống nông nghiệp rừng của công đồng

Đa dạng

Nông nghiệp vườn rừng phải đa dạng nhiều loại cây, để nó hiệu quả nhất, bền vững nhất vì có rất nhiều giống cây với kích cỡ khác nhau, cây bụi khác nhau trong một khu rừng tự nhiên.

Tầng

Trong rừng tất cả các cây đều khác nhau. Cây thì to, cây thì nhỏ, cây thì cỡ trung, tạo thành các tầng. Một hệ thống có tầng lớp giúp cho cây có năng suất cao sống giữa một không gian nhỏ hơn mà không phải cạnh tranh. Ví dụ, ở tầng mặt đất, dứa, sả sẽ sinh sống. Trên đó là cỏ bông chổi, mía, cà phê. Phía trên nữa là keo dậu, dâu tằm, cây bông. Cao hơn nữa, có thể trồng đu đủ, lê, đào. Cao nhất là cây xoan, cẩm lai, cây neem, và những cây gỗ khác. Chúng sẽ giúp chắn gió.

Nông nghiệp rừng nhiều tầng:

• Tầng trên cùng là cây lớn
• Tầng vòm trung bình
• Tầng vòm thấp
• Tầng cây bụi
• Tầng mặt đất

Các mối quan hệ lợi ích

Cần xem xét mối quan hệ giữa các giống cây trong các tầng khác nhau trong nông nghiệp rừng và hoa màu trên đồng ruộng. Nếu không có mối quan hệ tốt đẹp giữa hoa màu trên ruộng và hệ thống cây, vài loại hoa màu sẽ không mọc tốt trong bóng râm. Trồng cây bầu bạn cũng có thể giải quyết việc này. Ví dụ, cây mù tạc, cây bắp trồng không trồng gần với cây to được. Nhưng khoai môn, gừng và nghệ thì lại mọc được với cả cây to và hoa màu trên ruộng. Khi trồng các cây bầu bạn, ta có được năng suất tốt nhất từ tất cả các cây mà chúng không cạnh tranh nhau.

Vùng vi khí hậu

Khí hậu trong và ngoài hệ thống nông nghiệp rừng khác với khí hậu môi trường xung quanh. Có những khu vực có độ ẩm, nhiệt độ, và mức độ ánh sáng khác nhau và chúng được gọi là vùng vi khí hậu. Các giống cây cần phải được tuyển chọn theo nhu cầu của các vùng vi khí hậu này.

Có nhiều loại vi khí hậu khác nhau trong nông nghiệp rừng:

• Trên cao có nhiều nắng và gió hơn
• Dưới đất ẩm ướt hơn, ít nắng, ít gió

Xoay vòng

Lợi ích khi có thêm năng suất và cải thiện đất từ nông nghiệp rừng chính là nhờ việc xoay vòng. Chu kỳ này cần phải được diễn ra liên tục. Gia súc được cho ăn, lót ổ với cây thức ăn cho gia súc, rơm… từ nông nghiệp rừng, và phân ủ được trả lại cho các cánh đồng. Bạn có thể cắt sinh khối từ lá cây và phủ lên đất. Công việc này nên được thực hiện liên tục. Nếu chu kỳ không hoàn thành, cây sẽ dùng toàn bộ độ ẩm và dinh dưỡng, và hoa màu không có đủ dưỡng chất.. Hậu quả là năng suất hoa màu có thể bị giảm, nông dân bị lỗ. Cần phải duy trì chu kỳ này để quản lý nông nghiệp rừng một cách bền vững và hiệu quả.

4. Làm thế nào để duy trì Nông nghiệp rừng?

4.1 Quản lý khi đã làm Nông nghiệp rừng

Phải liên tục cắt cây và cây bụi để quản lý nông nghiệp rừng. Nên cắt đi các thân cây hay cành cây đã chết hay vô dụng và sử dụng chúng. Do đó quản lý chủ yếu là thu hoạch sản phẩm. Thu gom thức ăn cho gia súc, lá, củi, … cũng có ích cho cây cũng như hoa màu hàng năm. Nếu làm không đúng cách, hệ thống nông nghiệp rừng sẽ không giúp bạn tăng hiệu suất và đất cũng không tốt lên. Bạn phải chú ý quản lý nông nghiệp rừng đúng cách.

4.2 Thời điểm tỉa cây trong Nông nghiệp rừng

(a) Mùa đông (b) Mùa hè

Bạn nên tỉa các loại cây rụng lá (rụng hết lá vào một thời điểm) vào mùa đông.

Tốt nhất nên tỉa cây thường xanh vào mùa hè. Một số loài có thể cắt tỉa hai lần 1 năm. Vào mùa đông, hoa màu cần nhiều nắng hơn, vào mùa hè thì chúng cần nhiều không khí luân chuyển. Vì thế nhiều cây lớn và cây bụi, đặc biệt là các cây cho nhiều bóng mát phải được cắt tỉa vào những lúc này để tăng năng suất của cây, cũng như tạo điều kiện phát triển cho các cây hoa màu, dựa trên nhu cầu của hoa màu, và nhu cầu của cây lớn.

Các chú ý khi tỉa cây:

• Dùng dụng cụ sắc;
• Đừng làm toác vỏ cây;
• Chú ý không làm bị thương phần cây hướng ra ánh mặt trời;
• Tỉa bớt cành nhỏ, các thân cây gỗ bị biến dạng;
• Tỉa bớt cây thức ăn gia súc, cây sinh khối cho thấp xuống trong mùa đông và cho chúng cao lên vào mùa hè.

Quản lý lớp phủ và lá

Lá cây Adhatora (ô rô), Melia (xoan), thầu dầu,… làm lớp phủ rất tuyệt. Các cây và cây bụi như vậy có thể cắt ít nhất 2 lần 1 năm. Tùy theo cây và hoa màu quanh đó, bạn có thể cắt chúng thấp xuống, hoặc để cao. Cây nên được để cho đâm chồi lại sau khi cắt.

Quản lý cỏ cho gia súc ăn

Bạn nên cắt cỏ cho gia súc được trồng hoặc tự nhân giống trong nông nghiệp rừng cho gia súc ăn hoặc làm lớp phủ trực tiếp trên đất. Việc này cũng phải được thực hiện sao cho không ảnh hưởng đến hoa màu.

Quản lý cây cho gia súc ăn

Cây cho gia súc ăn nên được mọc cao lớn. Một năm cắt một hoặc 2 lần để cho sinh khối lớn nhất. Nên cắt chúng theo mùa để cho bóng mát hoặc để có ánh nắng xuyên qua, tùy theo nhu cầu của hoa màu trong đồng ruộng. Có thể dùng chúng làm thức ăn cho gia súc, hoặc làm lớp phủ trực tiếp trên đất.

Quản lý củi đốt

Cây mọc cho trái cây, gỗ, sinh khối, và thức ăn cho gia súc cũng sẽ cho củi đốt khi tỉa chúng. Bạn nên thường xuyên bỏ các cây bị chết, bệnh hoặc hư hại, và dùng chúng làm củi đốt.

Quản lý gỗ

Cây cho gỗ cần phải được mọc cao. Đừng cắt 1/3 cây ở phần ngọn, còn 2/3 ở dưới thì nên tỉa hết các cành con ở bên. Chỗ cắt tỉa phải sạch nếu không bệnh có thể tấn công cây ở các vết thương.

Khi cắt cành to, bọc chỗ cắt bằng phân bò tươi. Bạn có thể tỉa cây 1 hoặc 2 lần 1 năm.

Nguồn: The Farmers’ Handbook – Sổ tay nhà nông

Vân Hồng

Xem thêm về: Mô hình canh tác

Danh mục: Kỹ thuật canh tác, Tủ sách nông nghiệp

BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỂ

Ernst Gotsch – cha đẻ của mô hình Nông – Lâm kết hợp thuận tự nhiên

Những nguyên lý trong Syntropic AgroForestry

Nông nghiệp sinh thái – Phương thức thức canh tác mang nhiều ưu điểm

Hướng dẫn cách thức canh tác nông nghiệp sinh thái vườn rừng (phần 1)

Làm nông không làm đất

TƯ VẤN MIỄN PHÍ

WAO sẽ liên lạc lại với bạn trong thời gian sớm nhất!

Δ

SẢN PHẨM TIÊU BIỂU

• 

  WAO BOOM – Chăm sóc đất, bảo vệ rễ, diệt trừ nấm hại trong đất

  895,000₫ Thêm vào giỏ hàng
• 

  MIG 29 Chitosan – Phòng trừ xoăn lá, xoắn ngọn, héo xanh

  180,000₫ Thêm vào giỏ hàng
• 

  Vaccin – Đặc trị thán thư, ghẻ, nứt thân xì mủ, thối trái, héo xanh

  215,000₫ Thêm vào giỏ hàng
• 

  Kéo cắt cành nhập khẩu Đức Original LOWE 15.107

  850,000₫ Thêm vào giỏ hàng
• 

  Phân bón lá amino A4 500ml – Tăng ra hoa đậu quả

  540,000₫ Thêm vào giỏ hàng