(TN&MT) - Sau hơn 1 năm ngừng hoạt động do ô nhiễm môi trường và “đắp chiếu” cho đến nay, Nhà máy sô đa Chu Lai (Quảng Nam) được đầu tư 2.900 tỷ đồng đang có... (TN&MT) - Sau hơn 1 năm ngừng hoạt động do ô nhiễm môi trường và “đắp chiếu” cho đến nay, Nhà máy sô đa Chu Lai (Quảng Nam) được đầu tư 2.900 tỷ đồng đang có nguy cơ trở thành đống sắt vụn và bốc hơi gần 3.000 tỷ đồng vốn vay từ các ngân hàng.  Năm 2009, tỉnh Quảng Nam đã bố trí hơn 30 ha đất vàng tại Khu công nghiệp Tam Hiệp (huyện Núi Thành - Quảng Nam) để Công ty CP sản xuất sô đa Chu Lai xây dựng nhà máy. Kỳ vọng sẽ giải quyết cho 500 lao động địa phương và đóng ngân sách cho tỉnh Quảng Nam mỗi năm trên 60 tỷ đồng. Sau khi ì ạch thi công (chậm tiến độ hơn 3 năm), Nhà máy đi vào hoạt động (tháng 6/2015). Tuy nhiên, mới chạy thử nghiệm được hơn một năm, người dân xã Tam Hiệp, huyện Núi Thành đã phản ứng quyết liệt vì ô nhiễm khói bụi, tiếng ồn và nước thải chứa hóa chất, amoniac, than và muối chảy ra sông Trường Giang khiến cá sông, cá nuôi chết trắng đồng. Bộ TN&MT đã tiến hành xử phạt nhà máy 2 lần với số tiền phạt gần 1 tỷ đồng. Sau đó, UBND tỉnh Quảng Nam đã có Công văn yêu cầu nhà máy ngừng hoạt động do chưa có giấy phép xả thải. Theo đó, 500 công nhân nhà máy phải nghỉ việc, toàn bộ dây chuyền, máy móc thiết bị nhập từ Trung Quốc trị giá vài nghìn tỷ đồng hiện đang bị hoen rỉ và có nguy cơ trở thành đống sắt vụn. Cho đến thời điểm hiện tại, Nhà máy Sô Đa Chu Lai đang nợ đầm đìa với các khoản nợ lên tới hơn 3.000 tỷ đồng. Trong đó, nợ Ngân hàng Agribank hơn 2.000 tỷ đồng (vốn Nhà nước); nợ Ngân hàng PVcombank hơn 850 tỷ đồng. Nợ tiền thuê đất (34 héc ta làm nhà máy) gần 45 tỷ đồng. Nợ tiền điện (Điện lực huyện Núi Thành) 7,8 tỷ đồng. Nợ tiền lượng công nhân 6,4 tỷ đồng. Nợ BHXH...nợ thuế giá trị gia tăng nhập thiết bị từ Trung Quốc gần 40 tỷ đồng. Nợ tiền phạt do gây ô nhiễm là 690 triệu đồng. Trước đó, ngày 31/12/2017, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có văn bản yêu cầu tỉnh Quảng Nam báo cáo toàn diện về việc Nhà máy sô đa Chu Lai “đắp chiếu” chỉ sau một thời gian ngắn vận hành. Theo đó, tỉnh Quảng Nam cũng đã có báo cáo chi tiết về việc dừng hoạt động của nhà máy này, nhưng lại không đưa ra được giải pháp xử lý. Trước nguy cơ không thu hồi được số nợ hơn 2000 tỷ đồng, đầu tháng 1 năm 2018, Ngân hàng Agribank đã khởi kiện Công ty Sô đa Chu Lai ra tòa. Theo thông tin từ Lãnh đạo Công ty sản xuất sô đa Chu Lai, Quảng Nam, Công ty này vừa gửi kiến nghị tới ngân hàng Agribank và PVcombank để xin tái cơ cấu lại các khoản nợ như: miễn toàn bộ nợ lãi vay tồn đọng; thời gian trả nợ kéo dài 20 năm cho đến khi nhà máy đi vào hoạt động ổn định, hiệu quả và có khả năng trả nợ. Theo ông Nguyễn Thái Dũng - Tổng Giám đốc Công ty CP sản xuất sô đa Chu Lai, Quảng Nam thì, để nhà máy hoạt động trở lại cần khoảng 300 tỷ đồng nữa, chủ yếu để nâng cấp hệ thống xả thải. Mới đây, Công ty sô đa Chu Lai và Ngân hàng Agribank đã thỏa thuận cùng nhau tìm đối tác kêu gọi tiếp tục đầu tư để nhà máy tiếp tục hoạt động. Theo đó, 2 bên đã mời một công ty độc lập để định giá tài sản của nhà máy. Phía ngân hàng Agribank cũng đã cử đoàn công tác sang Trung Quốc làm việc với Công ty Thiên Thần Trung Quốc - nhà thầu xây dựng và cung cấp thiết bị cho Nhà máy Sô đa Chu Lai để tìm hướng khắc phục. Đồng thời ngân hàng này cũng đang xúc tiến hợp tác với Công ty Liên Vận Cảng - chuyên sản xuất sô đa tại Trung Quốc để cải tạo, nâng công suất nhà máy Sô đa Chu Lai. Hiện Ngân hàng Agribank vẫn phải cử hàng chục người tới canh giữ nhà máy để tránh việc tẩu tán tài sản. Và nếu không sớm tìm được giải pháp xử lý đối với nhà máy này, thì nguy cơ bốc hơi 3000 tỷ đồng là rất hiện hữu. Hiện nay, ngoài hàng vạn tấn than và muối còn tồn đọng trong kho, Nhà máy này còn đang còn lưu trữ một lượng lớn khí ammoniac. Nếu để lâu ngày, nguy cơ rò rỉ ra môi trường là khó tránh khỏi. Đây cũng chính là lý do khiến chính quyền và người dân huyện Núi Thành tỏ ra rất lo ngại nếu Nhà máy sô đa Chu Lai tiếp tục hoạt động trở lại. Sau khi đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng, nhưng Nhà máy sản xuất sô đa Chu Lai (Khu công nghiệp hậu cần cảng Tam Hiệp, huyện Núi Thành, Quảng Nam) gây ô nhiễm môi trường phải dừng hoạt động vào năm 2016. Nhằm "giải cứu" nhà máy này, năm 2019, Công ty TNHH Sản xuất và kinh doanh thương mại Tân Tiến (Công ty Tân Tiến) đã tiếp quản, đầu tư máy móc, thiết bị, công nghệ với hơn 1.000 tỷ đồng. Qua 3 lần vận hành thử nghiệm, thế nhưng hiện nhà máy này vẫn chưa được phép hoạt động trở lại. Vực dậy nhà máy Bà Vũ Thị Hồng Bích - Tổng Giám đốc Công ty Tân Tiến cho biết, tới thời điểm này, Công ty Tân Tiến đã đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng vào Nhà máy sản xuất sô đa Chu Lai (Nhà máy sô đa). Qua đó, tiến hành thay mới gần như 60-70% thiết bị, vật liệu. Đây là nhà máy sô đa duy nhất ở khu vực Đông Nam Á. "Trước kia, hệ thống dây chuyền sản xuất của nhà máy chủ yếu sắt và gan, hiện nay đã thay thế bằng inox; trước đây, nhà máy không có hệ thống xử lý môi trường. Nước thải từ nhà máy thải ra một hồ lắng sau đó xả trực tiếp ra sông. Hiện nay, hệ thống nước thải chúng tôi chia làm 2 hồ, một hồ dự phòng và hồ chứa lắng. Nước thải sau khi xử lý đạt tiêu chuẩn mới xả ra môi trường. Đơn vị cũng đang cải tạo lại toàn bộ hồ chứa, trải bằng bạt polime, tường xây xung quanh hồ đổ bằng bê-tông thay thế bờ đất nhằm chống tràn, rò rỉ nước thải ra ngoài; trước đây, chủ đầu tư cũ sử dụng cao su đốt để tiết kiệm nguyên liệu nên mới gây ô nhiễm. Hiện nay, nhà máy sử dụng than thay thế nên sẽ không còn gây ô nhiễm"- bà Bích nói. Cũng theo bà Bích, trong phản ứng dây chuyền của nhà máy, đầu vào là muối ăn và đá vôi, sau đó lấy khí CO2 và tổng hợp với men để đạt được sô đa. Sản phẩm sô đa phục vụ cho ngành thực phẩm như trong mì chính, một phần của xà phòng, một phần của kem đánh răng. Chất thải ra là Canxi Clorua, ở trong muối biển có. "Phải khẳng định rằng, các chất này là chất khử khuẩn, không gây ô nhiễm môi trường. Ngày xưa Bộ TN-MT có nghiên cứu và cho lắng xong xả trực tiếp ra môi trường là cũng có căn cứ chứ không phải không. Nguyên nhân ngày xưa người ta không phải đốt than mà đốt cao su mới gây ô nhiễm môi trường, thực tế nhà máy này không gây ô nhiễm"- bà Bích thông tin thêm. Còn ông Nguyễn Công Thanh Hiển - Giám đốc Trung tâm Phát triển hạ tầng (Ban Quản lý các khu kinh tế và khu công nghiệp tỉnh Quảng Nam) xác nhận, Công ty Tân Tiến qua 2 đợt đã chi hơn 1.000 tỷ đồng để đầu tư thay thế, sửa chữa các thiết bị, máy móc không đồng bộ trước đây. "Doanh nghiệp đã đầu tư khu xử lý nước thải, bãi chứa chất thải rắn, hệ thống quan trắc tự động nước thải, khí thải... Công ty Tân Tiến đã thay mới 60 - 70% máy móc, vật liệu, công nghệ trước đây. Công suất thiết kế của nhà máy sản xuất sô đa là 200 nghìn tấn/năm, đến nay đã vận hành đạt 70%. Tạm dừng hoạt động nhằm khắc phục môi trường Trong khi đó, theo Đại tá Nguyễn Hà Lai - Phó Giám đốc Công an tỉnh Quảng Nam, qua nắm tình hình, tiếp nhận thông tin về quá trình vận hành thử nghiệm, Nhà máy sô đa Chu Lai phát sinh mùi hôi, có hiện tượng cây chết xung quanh nên đã phối hợp với Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở TN-MT tỉnh Quảng Nam) tiến hành kiểm tra vào ngày 9-2. Tại nhà máy có mùi hôi của hóa chất. Một số cây dương liễu gần bể xử nước thải đã chết. Một ít lượng nước thải tại bể đầu tiên thấm qua thân đê, thoát ra môi trường. Hệ thống thu gom nước mưa chưa được xây hoàn chỉnh. Nhà máy cũng chưa có biện pháp giảm thiểu bụi tại bãi xỉ than. Đoàn công tác đã lấy 1 mẫu nước thải tại bể cuối cùng để phân tích. Kết quả có 4 thông số vượt quy chuẩn kỹ thuật, gồm: nhu cầu ô xy hóa học (COD) vượt 6,9 lần; Niken (Ni) vượt 1,9 lần; Mangan (Mn) vượt 1,06 lần; tổng Phốt pho (P) vượt 5,08 lần. Để phòng ngừa sự cố ô nhiễm môi trường, ngày 14-3, Công an tỉnh Quảng Nam đã đề xuất UBND tỉnh yêu cầu Nhà máy sô đa Chu Lai dừng vận hành thử nghiệm. Nhà máy chỉ được hoạt động trở lại khi khắc phục xong các tồn tại về bảo vệ môi trường theo quy chuẩn. Trước đề xuất trên của Công an tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Hồ Quang Bửu đã giao Sở TN-MT tỉnh phối hợp với các cơ quan liên quan kiểm tra việc khắc phục các bất cập về bảo vệ môi trường của nhà máy, tham mưu UBND tỉnh xử lý phù hợp với quy định của pháp luật. Theo đó, đến ngày 27-3, Sở TN-MT tỉnh Quảng Nam đã có văn bản gửi Nhà máy sô đa Chu Lai yêu cầu tạm dừng vận hành thử nghiệm. Đồng thời thực hiện các biện pháp khắc phục xử lý triệt để môi trường, không để nước thải rò rỉ ra ngoài hàng rào nhà máy; bịt kín đường cống thoát nước cũ bên ngoài tường rào nhà máy. Về hệ thống xử lý khí thải, đề nghị thiết kế điểm lấy mẫu tại các ống khói để đơn vị quan trắc lấy mẫu theo đúng quy định. Ngoài ra, Nhà máy sô đa Chu Lai phải lập phương án phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường đối với các hồ chứa nước thải, đặc biệt trong thời gian mưa lớn kéo dài… BÃO BÌNH Nhà máy sô đa Chu Lai được xây dựng năm 2010, trên diện tích hơn 20ha, vốn đầu tư của dự án trên 100 triệu USD, công suất thiết kế 200.000 tấn/năm. Trong tổng nguồn vốn đầu tư cho nhà máy khoảng 2.300 tỷ đồng thì có 5 đơn vị ngân hàng cho vay 2.000 tỷ đồng. Đến nay, Công ty Tân Tiến tiếp quản và tái đầu tư thêm hơn 1.000 tỷ đồng. Qua 3 lần xin vận hành thử nghiệm, nhà máy đã hết thời gian vận hành thử nghiệm từ ngày 3-2-2023. Đến ngày 10-2, chủ đầu tư Nhà máy sô đa đã có văn bản gửi UBND tỉnh Quảng Nam tạo điều kiện cho Nhà máy đi vào hoạt động chính thức, sản xuất ổn định với công suất 200.000 tấn/năm, vận hành trong thời gian 21 năm. |
